Dược Thái Minh

Tư vấn ngay: 1800 1032 (Miễn cước)

0

Giỏ hàng

Giỏ hàng của bạn đang trống

Bạch hoa xà thiệt thảo - Công dụng đằng sau cái tên độc lạ

Thẩm định bởi:

Dược sĩ Nguyễn Hải Anh

Chuyên khoa: Dược lâm sàng, dược lý, dược liệu, dược bào chế

Đã bao giờ bạn nghe tới loài thực vật có cái tên rất độc lạ như là Bạch hoa xà thiệt thảo chưa? Thực chất, ẩn sau nó chính là một loại thảo dược quý hiếm mang đến nhiều giá trị vô cùng ý nghĩa đối với nền y học cổ truyền và hiện đại. Vị thuốc này là tiền đề để phát triển các loại thuốc giúp kìm hãm sự phát triển của khối u, thanh nhiệt giải độc,...Để hiểu rõ hơn về xà bạch thảo, cùng theo dõi ngay bài viết dưới đây nhé.

cây bạch hoa xà thiệt thảoTìm hiểu về dược liệu xà bạch thảo

Bạch hoa xà thiệt thảo là cây gì?

Bạch hoa xà thiệt thảo thường được gọi với nhiều cái tên quen thuộc khác là xà thiệt thảo, cỏ lưỡi rắn hoa trắng, giáp mãnh thảo,...

  • Tên khoa học: Hedyotis diffusa
  • Chi (genus): Oldenlandia
  • Họ (familia): Rubiaceae

Cây được phân bố chủ yếu tại ở vùng nhiệt đới ấm như Châu Á, đặc biệt là Trung Quốc, Ấn Độ, Malaysia. Tại Việt Nam, cây phát triển khá mạnh mẽ, do sống trong môi trường nóng ẩm hầu như quanh năm, nên dễ dàng được tìm thấy tại trung du Bắc Bộ và ven biển Miền Trung.

Đặc điểm hình thái

Xà thiệt thảo thuộc loại thân thảo, mọc bò dưới đất, thân vuông dài 20 -25cm, có màu nâu nhạt, cành lá sum sê. Khi già, vỏ thân sần sùi, đồng thời sẽ chuyển sang màu tím hoặc nâu sẫm. 

Lá xà thiệt thảo là dạng lá đơn, mọc đối không có cuống, phiến lá hình dạng thuôn dài, nhọn ở đầu. Lá dài khoảng 1 - 3,5cm, rộng 1 - 3mm, mặt trên hầu như là nhẵn hoặc hơi nhám, mặt dưới có màu xám nhật, gân giữa của lá nổi gồ lên, kèm theo răng cưa nhỏ ở đầu.

bạch hoa xà thiệt thảo bán chi liênHình ảnh bạch hoa xà thiệt thảo

Hoa của cây màu trắng, đôi khi điểm chút hồng, có cuống, mọc đơn độc hoặc thành đôi ở kẽ lá. Lá đài 4, hình dạng mác, ống tràng dài hình cầu. Bầu có hai ô, hai đầu nhịu, nhiều noãn. Quả khô, dài tầm 2 - 2,5mm, đầu bằng và được bao bọc bởi lá đào, hạt màu nâu nhạt. 

Trên đây là cách nhận biết bạch hoa xà thiệt thảo, người đọc lưu ý không nhầm lẫn với cây lưỡi rắn trắng nhé.

Bộ phận dùng, thu hái, chế biến

Bộ phận dùng là toàn bộ cây, dược liệu hầu như được thu hái vào mùa hè. Sau khi hái về sẽ đem đi rửa sạch và phơi khô dưới nắng.

Hạ xà thiệt thảo tồn tại qua 5 - 6 tháng mùa đông và phải tới gần hết mùa đông mới bắt đầu đâm chồi nảy lộc. Tuy nhiên để chủ động hơn, người dân sẽ trồng bằng hạt vào mùa xuân và thu hoạch sau 3 - 4 tháng tiếp đó.

Thành phần hóa học

Trong xà thiệt thảo có các osid như asperulosid, coumaroyl scandosid, scandosid methyl ester, coumaroyl scardosid methyl ester, methyl ester, feruscandosid methyl ester, oleanolic, stigmasterol, p.coumaric, sitosterol – o – glucose và p. sitosterol.

Bên cạnh đó, những nghiên cứu gần đây đã tiến hành phân lập được 171 hợp chất từ loài thảo dược này bao gồm: Những nghiên cứu gần đây đã phân lập được 171 hợp chất từ vị thuốc này, bao gồm: 26 flavonoid, 32 iridoid, 26 phenolic, 24 anthraquinone và các dẫn xuất của chúng. Đồng thời còn có 50 loại dầu dễ bay hơi và 13 hợp chất khác. Trong đó, flavonoid , anthraquinone và terpenoid chiếm nhiều nhất.

5 Công dụng bất ngờ của cây bạch hoa xà thiệt thảo

Theo Y học cổ truyền xà thiệt thảo có vị ngọt đắng tính hàn, quy vào các kinh vị, tiểu tràng, đại tràng nên có tác dụng thanh nhiệt, giải độc, tán ứ, chống u và lợi thấp. Bên cạnh đó, loài cây này được phát hiện từ thời Tuệ Tĩnh, được dùng để chữa bệnh sởi và rắn cắn, côn trùng đốt.

Hiện tại, các nhà nghiên cứu đã tiến hành thử nghiệm trên động vật nhưng chưa có nhiều nghiên cứu lâm sàng trên người. Dưới đây là một số tác dụng đã được chứng minh:

  • Tác dụng hỗ trợ chống khối u ung thư

Bạch hoa xà thiệt thảo chữa bệnh gì? Trước khi có kết quả nghiên cứu, chúng ta chắc hẳn đều đã từng nghe về việc bạch hoa xà thiệt thảo chữa ung thư qua một số bài thuốc đông y.

Theo các nhà khoa học, một số hợp chất trong dược liệu như flavonoid, alkaloid, stigmasterol, ridoid, anthraquinone,...có khả năng giúp hỗ trợ ngăn chặn tín hiệu của Sonic hedge, điều chỉnh lại đường truyền tín hiệu làm tăng trưởng khối u và ức chế sự phát triển của khối u. Từ đó có thể giúp người bệnh ngăn chặn sự di căn và phát triển của ung thư trực tràng, ung thư vú, ung thư cổ tử cung,...

Ngoài ra ít ai biết bạch hoa xà thiệt thảo và bán chi liên là bộ đôi thảo dược được sử dụng nhiều làm thuốc nhằm phòng ngừa và hỗ trợ ung thư.

  • Giúp hệ miễn dịch hoạt động cân bằng

Các nghiên cứu khoa học đã chỉ ra rằng cao bạch hoa xà thiệt thảo có chứa các hoạt chất có tác dụng kích thích hệ miễn dịch, tăng sinh tế bào bạch cầu, lympho bào giúp cơ thể chống lại các tác nhân gây bệnh và điều hòa miễn dịch, không bị quá mẫn hoặc suy giảm.

Nhờ những tác dụng trên, xà thiệt thảo có thể được sử dụng để hỗ trợ điều trị một số bệnh lý liên quan đến miễn dịch như:

  • Viêm nhiễm: Viêm họng, viêm amidan, viêm phổi, viêm khớp, viêm da,...
  • Bệnh tự miễn: Lupus ban đỏ, viêm khớp dạng thấp,...

cách nhận biết bạch hoa xà thiệt thảoDược liệu giúp cân bằng hệ miễn dịch

  • Giúp chống oxy hóa

Chống oxy hóa là quá trình trung hòa các gốc tự do - những phân tử không ổn định có thể gây tổn thương tế bào và dẫn đến các bệnh lý như ung thư, tim mạch, thoái hóa thần kinh,...Trong khi đó, xà thiệt thảo có chứa 2 hợp chất có tác dụng chống oxy hóa như flavonoid và Iridoid, đều giúp bảo vệ tế bào khỏi tác hại của gốc tự do và tăng cường hệ miễn dịch.

Ngoài ra, các nghiên cứu khoa học đã chỉ ra rằng xà thiệt thảo có khả năng:

  • Trung hòa các gốc tự do.
  • Giảm viêm.
  • Bảo vệ tế bào khỏi tổn thương.
  • Hỗ trợ kháng viêm hiệu quả

Tương tự như trên, tác dụng kháng viêm của dược liệu cũng đến từ 2 hoạt chất flavonoid và Iridoid. Trong đó, Flavonoid là một chất kháng viêm mạnh mẽ, giúp giảm sản sinh các chất gây viêm như cytokine, prostaglandin. Còn iridoid cũng có tác dụng kháng viêm, giúp tăng cường hệ miễn dịch và bảo vệ gan.

  • Tác dụng bảo vệ thần kinh

Theo các nghiên cứu khoa học, trong dược liệu có 4 hợp chất iridoid và 5 hợp chất flavonoid có tác dụng bảo vệ hệ thần kinh như sau:

  • Ức chế sự sản sinh các chất gây hại cho tế bào thần kinh như gốc tự do, amyloid beta,...Các chất này có thể gây tổn thương tế bào thần kinh, dẫn đến các bệnh lý thoái hóa thần kinh.
  • Tăng cường tổng hợp chất bảo vệ tế bào thần kinh như glutathione, superoxide dismutase,... Các chất này có vai trò quan trọng trong việc bảo vệ tế bào thần kinh khỏi tổn thương.
  • Tăng cường lưu thông máu não, giúp cung cấp oxy và chất dinh dưỡng cho tế bào thần kinh.

Một số bài thuốc có chứa bạch hoa xà thiệt thảo

Liều dùng an toàn của dược liệu là 15 - 60g/ngày ở dạng khô và 60 - 320g dạng tươi giã nát đắp lên da. Dưới đây là một vài bài thuốc chữa bệnh được thấy thuốc áp dụng nhiều mà người bệnh có thể tham khảo:

  • Chữa viêm thận cấp kèm phù, albumin niệu: Mao cân 30g, xà thiệt thảo 15g, xa tiền thảo 15g, sơn chi tử 9g, tô diệp 6g sắc uống.
  • Chữa viêm ống mật: Xà thiệt thảo, kim tiền thảo, nhân trần mỗi vị 30g sắc lấy nước uống.
  • Chữa sưng viêm mụn nhọt: Sắc 30 - 60g dược liệu khô xà thiệt thảo, tương đương với 125 – 250g dược liệu tươi.
  • Trẻ bị sốt, co giật: Giã nát dược liệu tươi, vắt lấy nước và uống ngày 2 - 3 lần, mỗi lần chỉ nửa thìa canh.

bạch hoa xà thiệt thảo và bán chỉ liênMột số bài thuốc phổ biến

Lưu ý khi sử dụng bạch hoa xà thiệt thảo

Xà thiệt thảo là một loại thảo dược có nhiều công dụng tốt cho sức khỏe, được sử dụng trong y học cổ truyền từ lâu đời. Tuy nhiên, khi sử dụng loại thảo dược này, người bệnh cần lưu ý một số vấn đề sau:

  • Chọn mua thảo dược rõ nguồn gốc, xuất xứ. Không nên tìm mua ở những chỗ trôi nổi, tránh mua phải hàng giả, hàng kém chất lượng.
  • Không sử dụng thảo dược khi đã bị ẩm mốc hoặc có mùi lạ do có thể chứa các chất độc hại, gây ảnh hưởng đến sức khỏe.
  • Cẩn thận khi dùng rễ cây bôi ngoài da, vì trong rễ có chứa chất Plumbagin, nguy cơ gây bỏng da, tổn thương ngoài da rất cao. Nếu đắp ngoài da mà thấy da bị bỏng rát thì nên tạm dừng sử dụng, làm sạch vùng da bằng nước sạch.
  • Phụ nữ có thai và trẻ em không nên sử dụng, bởi các hợp chất trong rễ của loài cây này có thể gây sảy thai, tương tác với thuốc tránh thai. Trong khi đó, trẻ em dưới 12 tuổi cũng không nên dùng thuốc có chứa thành phần từ cây xà bạch thảo.

Trên đây là tổng hợp những thông tin về đặc điểm hình thái, công dụng và cách dùng về bạch hoa xà thiệt thảo mà người đọc có thể tham khảo. Không phải dược liệu nào cũng 100% là mang đến hiệu quả ngay mà còn phụ thuộc vào cơ địa từng người. Do đó trong bất cứu trường hợp nào, người bệnh cần phải hỏi ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng nhé.

||Tham khảo bài viết khác:

Cập nhật lúc: 2024/02/15

Thông tin trên website duocthaiminh.vn chỉ mang tính chất tra cứu, tham khảo. Quý khách vui lòng không tự ý áp dụng mà không có chỉ định của bác sĩ. Dược phẩm Thái Minh sẽ không chịu trách nhiệm cho những trường hợp tự ý sử dụng thông tin này.