Cây cỏ ngọt là cây gì? Đặc điểm, hình ảnh, chữa bệnh gì?

Cỏ ngọt là dược liệu quý, có chứa một hoạt chất tạo nên vị ngọt đặc trưng không thể nhầm lẫn được. Nó được dùng làm chất ngọt thay thế cho đường và có nhiều tác dụng khác như chống tăng huyết áp, chống tiểu đường, chống béo phì… Để hiểu rõ hơn về công dụng, cách dùng và những điều cần biết về cây cỏ ngọt, bạn có thể đọc bài viết sau đây.

I. Thông tin chung về cây cỏ ngọt

• Tên gọi khác: Cỏ ngọt, cúc ngọt, cỏ đường
• Tên khoa học: Stevia rebaudiana
• Họ: Cúc (Asteraceae)

Hình ảnh cây cỏ ngọt (Stevia rebaudiana)

1.1 Đặc điểm thực vật

• Cỏ đường là một loại cỏ sống lâu năm với kích thước nhỏ, khoảng 100cm. Cây có tuổi đời từ 6 tháng tuổi, thường có phần gốc hoá gỗ. Cành phân tại gốc, đặc biệt là lá và cành non đều có lông mịn bao phủ bên ngoài.
• Lá mọc đối xứng nhau, các phiến lá hình mũi mác, rộng từ 15 - 30mm và dài 30 - 60mm. Mặt lá hiển thị rõ 3 đường gân bắt nguồn từ cuống. Một số lá có mép răng cưa nhưng cũng có một số mép nguyên.
• Hoa mọc thành cụm, mỗi cụm gồm 5 hoa nhỏ, có 5 cánh và màu trắng ngà. Hoa có mùi thơm nhẹ, có 2 vòi nhuỵ lòi hẳn ra ngoài. Cây thường ra hoa nở rộ vào tháng 10 đến tháng 2 năm sau. Toàn thân có vị ngọt đặc trưng ngay cả khi đã phơi khô.

1.2 Khu vực phân bố

Cây cỏ ngọt mọc ở đâu? Cỏ ngọt là nguyên sản của Paraguay. Vào những năm trước 1990, loài thực vật này được di thực vào nước ta. Hiện nay, cây đường cỏ ngọt được trồng ở nhiều địa phương nhằm phục vụ cho ngành chế biến dược liệu và thực phẩm.

1.3 Thu hái - chế biến

Cây cỏ ngọt có thể được thu hoạch quanh năm, song thời điểm thích hợp nhất là vào tháng 8. Khi thu hoạch, họ sẽ cắt cành cây thành từng đoạn dài 20 - 25cm rồi loại bỏ lá già, lá hư. Sau đó, đem sấy khô ở nhiệt độ 30 - 40 độ C hoặc phơi nắng nhẹ cho đến khi cây khô hoàn toàn. Nếu thu hoạch quanh năm, nên thu hoạch 1 tháng/lần.

Cỏ đường sau khi phơi sẽ có mùi ngai ngái rất khó chịu. Vì vậy, sau khi phơi khô, nên phun nước để làm ẩm dược liệu rồi cho vào túi kín từ 2 - 3 ngày. Cuối cùng, đem phơi (sấy) khô lại sẽ làm mất mùi ngai ngái mà không làm ảnh hưởng đến chất lượng và dược tính của cây.

Lá dược liệu cỏ ngọt khi phơi khô

1.4 Thành phần hoá học

Lá cây cỏ ngọt có chứa các glycosid diterpenic như: steviosid, rebaudiosid và dulcosid. Trong đó, steviosid có vị ngọt cao gấp 150 - 280 lần so với saccharose.

Một nghiên cứu phân tích hoá học bột lá khô cho thấy, cỏ ngọt là một loại thảo mộc bổ dưỡng với hàm lượng chất sắt và chất xơ rất tốt. Theo đó, cỏ ngọt có thể được sử dụng an toàn như một loại thảo mộc chống bệnh tiểu đường hoặc như một chất thay thế chất ngọt và có thể giúp ngăn ngừa các bệnh tim mạch ở bệnh nhân mắc bệnh tiểu đường lâu năm.

II. Tác dụng dược lý của cây cỏ ngọt

Dược liệu cỏ ngọt đem lại rất nhiều lợi ích cho sức khỏe của người dùng, cụ thể là:

2.1 Theo Y học cổ truyền

Trong Đông y, cỏ ngọt có vị ngọt dịu, tính mát có tác dụng hạ huyết áp, tiêu khát, lợi tiểu được chủ trị tiểu bệnh tiểu đường, tiểu tiện không thông, tiểu bí, tiểu rắt, chảy máu chân răng.

2.2 Theo Y học hiện đại

Cỏ ngọt có tác dụng gì? Chất Steviol có trong cây cỏ đường ngọt gấp 300 lần so với đường kính nhưng lại không bị phân huỷ hay lên men và hầu như chứa rất ít năng lượng. Vì vậy, dược liệu này có thể ứng dụng tạo thành vị ngọt tự nhiên trong bữa ăn của bệnh nhân cao huyết áp, bệnh nhân tiểu đường và người đang trong chế độ ăn kiêng.

Cỏ ngọt có thể được dùng làm chất tạo ngọt tự nhiên trong khẩu phần ăn

Nghiên cứu độc tính của hoạt chất Etanolic trong dược liệu này cho thấy cỏ ngọt không ảnh hưởng đến huyết học, không gây độc tới sức khoẻ người dùng.

Cách sử dụng cây cỏ ngọt rất đơn giản, nó được sử dụng như một loại trà hoặc dùng làm chất tạo ngọt tự nhiên trong các món ăn mà không gây béo phì. Ngày chỉ nên dùng từ 8 - 12g cỏ ngọt.

III. Bài thuốc trị bệnh từ cây cỏ ngọt

3.1 Hỗ trợ điều trị bệnh tiểu đường

• Nguyên liệu: 2,5g lá cỏ ngọt khô
• Cách thực hiện: Dùng lá cỏ ngọt sắc cùng với 200ml nước. Đun sôi đến khi cạn còn 50ml thì tắt bếp. Chia thuốc thành 2 lần và uống trong ngày, dùng trong một thời gian dài để đạt hiệu quả.

3.2 Cây cỏ ngọt trị bệnh gì? Chữa bệnh tăng huyết áp

• Nguyên liệu: 6g lá cỏ ngọt, 10g hoa hoè, 4g hoa cúc, 12g quyết minh tử.
• Cách thực hiện: Lấy hoa hoè đem sao vàng, quyết minh tử sao cháy. Sau đó cho hết dược liệu vào ấm và sắc thành thuốc, uống hàng ngày.

3.3 Phòng ngừa bệnh tim mạch và kiểm soát cân nặng

• Nguyên liệu: 7,5g lá cỏ ngọt khô
• Cách thực hiện: Lấy lá cỏ ngọt rửa sạch và sắc thành nước uống. Chia thuốc thành nhiều lần và uống trong ngày. Duy trì sử dụng liên tục trong vòng nhiều ngày để đạt được hiệu quả.

>> Xem thêm: Bạch giới tử cây là gì? Đặc điểm, hình ảnh, chữa bệnh gì?

IV. Giải đáp một số thắc mắc về cây cỏ ngọt

4.1 Uống cỏ ngọt có tốt không?

Với những công dụng tuyệt vời được liệt kê bên trên, vậy liệu cỏ ngọt có thực sự tốt không? 

Trong thực tế, cỏ ngọt được dùng chủ yếu làm trà uống. Phương pháp này sẽ dùng thân và lá của cây cỏ ngọt (ở giai đoạn cây hình thành nụ) đem phơi khô. Đây là cách chế biến trà mà vẫn giữ được hàm lượng glycosid cũng như các dưỡng chất vốn có trong cỏ ngọt. Do đó, trà sẽ có vị ngọt mát rất dễ uống và dễ kết hợp với nhiều loại trà khác để tăng thêm hương vị. 

Trà cỏ ngọt rất lành tính và không gây tác dụng phụ nên có thể sử dụng cho nhiều lứa tuổi khác nhau. Nếu sử dụng một lượng trà nhất định trong ngày sẽ giúp người dùng có một tinh thần thoải mái, giảm nhu cầu glucose của cơ thể và giúp sức khỏe luôn ở trạng thái tốt nhất.

4.2 Tác hại của cỏ ngọt là gì?

Mặc dù cỏ ngọt được công nhận là an toàn. Tuy nhiên, trong quá trình sử dụng cũng có thể gây ra tác dụng phụ như đầy hơi, buồn nôn, đau cơ, chóng mặt, dị ứng… ở một số người như:

• Cây cỏ ngọt có thể gây ra phản ứng dị ứng cho những người nhạy cảm với cỏ phấn hương, cúc vạn thọ, cúc tần, hoa cúc.
• Khi sử dụng lá cỏ ngọt với liều lượng cao có thể gây ra tác dụng phụ hạ đường huyết. Vì vậy, những trường hợp nào đang sử dụng thuốc điều trị tiểu đường cần cẩn trọng khi dùng.

V. Một số lưu ý khi dùng cây cỏ ngọt

• Không được phép tự ý kết hợp cỏ ngọt với các loại thuốc Tây y hoặc dược liệu khác nếu chưa được sự chỉ định của bác sĩ hoặc chuyên gia.
• Với phụ nữ mang thai hoặc đang cho con bú, cần phải hỏi ý kiến của người có chuyên môn trước khi sử dụng.
• Để có được hiệu quả tốt nhất khi sử dụng, không nên sử dụng các dụng cụ kim loại để đun (sắc) thuốc mà thay vào đó nên dùng đồ sứ.
• Cần kết hợp với chế độ ăn uống khoa học và sinh hoạt điều độ để quá trình điều trị bệnh có kết quả tốt nhất.

Bài viết trên đã tổng hợp một số thông tin cần biết về cây cỏ ngọt. Hy vọng, những chia sẻ này sẽ giúp bạn có thêm nhiều kinh nghiệm để ứng dụng được dược liệu tốt nhất. Nếu có ý định áp dụng các bài thuốc từ loài cây này, bạn nên trao đổi với bác sĩ, chuyên gia trước khi dùng để được hướng dẫn cụ thể hơn về liều lượng nhé.

||Tham khảo bài viết khác:

• Lá sen có tác dụng gì? 10 bài thuốc quý từ lá sen không nên bỏ qua
• Trần bì: Đặc điểm, công dụng và bài thuốc chữa bệnh từ trần bì!
• Bồ kết là cây gì? Đặc điểm, hình ảnh, chữa bệnh gì?