Cây cúc hoa vàng và bài thuốc bổ thận, dưỡng vị, kiện tỳ

Thẩm định bởi:

Dược sĩ Đào Hồng Hạnh

Chuyên khoa: Kinh Tế Dược

Cúc hoa vàng dược liệu quen thuộc trong đông y với hàng loạt công dụng khác nhau như sáng mắt, lợi khí huyết, trẻ đẹp làn da, hỗ trợ cải thiện tình trạng tăng huyết áp... Liệu thực hư công dụng này ra sao?

Hãy cùng tìm hiểu chi tiết hơn về cây thuốc này thông qua bài viết dưới đây.

Cúc hoa vàng dược liệu với hàng loạt công dụng hữu ích

Thông tin cơ bản về cây cúc hoa vàng

Tên thường gọi: cúc hoa vàng

Tên gọi khác: dã cúc, kim cúc, khổ ý, cam cúc, hoàng cúc

Đặc điểm

Cúc hoa vàng tên khoa học là Chrysanthemum indicum L thuộc loại cây thân thảo.

Chiều cao trung bình cây từ 20 - 50cm, thân cây thẳng, có các khía dọc và nhẵn.
Lá cây màu xanh hình bầu dục mọc so le nhau, lá chia thành nhiều thùy, viền mép lá có răng cưa, cuống lá ngắn.
Cụm hoa vàng mọc ở đầu thân hoặc nách lá với đường kính từ 1 - 1,5cm. Quả thuộc dạng quả bế.
Mùa ra hoa từ tháng 10 - 11 hàng năm.

Phân bố, chế biến

Cúc hoa vàng xuất hiện nhiều tại Trung Quốc, Nhật Bản, Triều Tiên, Lào, Thái Lan, Ấn Độ….Tại Việt Nam, cúc hoa vàng được trồng nhiều tại Bắc Ninh, Hương Yên, Hải Dương, Hà Nội.

Là thực vật ưa ánh sáng, ưa ẩm do đó chúng được trồng nhiều tại công viên, trồng tại vườn hoặc trên đồng với mục đích chính là làm dược liệu. Hoa là bộ phận dùng làm dược liệu chính, vào mùa đông khi hoa được thu hoạch, cây cũng có hiện tượng rụng lá. Khi này người ta sẽ cắt phần thân để gốc tiếp tục phát triển và làm giống cây trồng cho mùa vụ hoa tiếp theo.

Thời gian thu hái hoa kéo dài từ tháng 10 đến hết tháng 2 năm sau. Khi thu hoạch hoa sẽ được phơi khô rồi bảo quản và dùng dần.

Hình ảnh cúc hoa vàng trong thực tế

Thành phần hóa học

Theo nghiên cứu trong thành phần của cúc hoa vàng có chứa:

Carotenoid (chrysanthemoxanthin)
Tinh dầu gồm có sabinen, pinen, myrcen, p cymen, chrysanthenon, linalyl acetate, terpinen, cadinen, caryophyllen oxyd cadinol, borneol, chrysanthetriol, thuyon.
Các loại acid amin: cholin, adenin, stachydrin.
Hoạt chất Flavonoid: acaciin, acacetin, glucopyranosid, galactopyrianosid, chrysanthemin.
15,80% dầu béo
Một số thành phần khác: Sitos -terol, indicumenon, amyrin, sesamin, friedelin, vitamin A.

Cúc hoa vàng có tác dụng gì?

Theo y học cổ truyền

Trong đông y cúc hoa vàng được biết đến là dược liệu có vị đắng, tình bình được quy vào các kinh tỳ vị, phế, thận. Mang đến công dụng bổ thận, dưỡng vị, kiện tỳ, ích phế, thanh nhiệt, giải độc, mát gan, tăng miễn dịch, sáng mắt….

Chuyên trị: di tinh, đới hạ, tiêu chảy, ho suyễn, tiêu khát, kém ăn, hoa mắt, chóng mặt, nhức đầu, mờ mắt, tăng huyết áp, đau mắt đỏ, thoái hóa hoàng điểm, mụn….

Theo tính dược lý

Cúc hoa vàng có tác dụng tốt trên bệnh nhân mắc tăng huyết áp đồng thời hỗ trợ điều trị bệnh huyết áp. Công dụng này đã được chứng minh trên động vật (chó), quá trình thử nghiệm cho thấy hiệu quả của việc hạ huyết áp nhờ vào khả năng ức chế adrenalin và ức chế phản xạ vận mạch ở trung ương mà không gây ảnh hưởng đến tim hay hoạt động dẫn truyền thần kinh ở hạch.

Ngoài ra theo nghiên cứu dược lý, cúc hoa vàng còn có thêm một vài công dụng khác có thể kể tới như:

Công dụng kháng viêm (hiệu quả đã được thử nghiệm trên con chuột trắng).
Kháng khuẩn đối với vi khuẩn Escherichia coli và Bacillus mycoides, Bacillus pyocyaneus, Staphylococcus aureus, Streptococcus faecalis, S. flexneri, Diplococcus pneumoniae….
Thử nghiệm cúc hoa vàng kết hợp với 5 vị thuốc khác trên các bệnh nhân đang bị cảm cho thấy hiệu quả khỏi sốt lên tới 80%, 12% trường hợp người bệnh đáp ứng tốt với thuốc còn 8% không phản ứng.
Hỗ trợ điều trị cho những trường hợp bị suy nhược thần kinh.
Lợi khí huyết, ngừa lão hóa.

Là thảo dược có nhiều công dụng trong cả đông y lẫn y học hiện đại

Ngoài ra, cây cúc hoa vàng chứa các flavonoid và chất chống oxy hóa, giúp hỗ trợ làm giảm mức acid uric trong máu, từ đó giảm nguy cơ viêm khớp do gout. Những hoạt chất này còn có tác dụng chống viêm và giảm đau, giúp giảm các triệu chứng khó chịu của bệnh gout.

Viên uống Thống Phong Thái Minh có thành phần CASSIADIN (Cúc hoa vàng – Chrysanthemum indicum và Chiết xuất Quế - Cinnamomum cassia extract). Công dụng Hỗ trợ làm giảm acid uric máu, giúp hạn chế và giảm nguy cơ viêm khớp do gout.

Một vài bài thuốc kinh nghiệm từ cây cúc hoa vàng

Bài thuốc cải thiện tình trạng hoa mắt, chóng mặt, khô mắt

Chuẩn bị:

Cúc hoa vàng, cát cánh, hạnh nhân mỗi vị 8g
12g lá dâu
6g liên kiều
Đạm trúc diệp, bạc hà, cam thảo mỗi vị 4g

Cách thực hiện đơn giản bạn chỉ cần rửa sạch rồi sắc các dược liệu trên lấy nước uống trong ngày. Sau vài ngày sẽ thấy bệnh dần được cải thiện.

Bài thuốc chữa ho, sốt, cảm

Chuẩn bị:

Cúc hoa vàng, lá dâu mỗi loại 6g
Cam thảo, bạc hà, liên kiều, cát cánh mỗi vị 4g

Cách thực hiện: rửa sạch nguyên liệu vừa chuẩn bị, sắc thuốc với 600ml trên lửa vừa cho tới khi thuốc cạn còn 200ml tắt bếp và chia thuốc thành 3 lần uống mỗi ngày.

Bài thuốc chữa cảm sốt

Chuẩn bị:

Cúc hoa vàng, địa liền mỗi loại 5g
30g bạc hà
Lá tre, cúc tần, tía tô, cát cánh, kinh giới mỗi vị 20g

Cách thực hiện: sắc lấy nước uống, mỗi ngày uống 2 lần.

Bài thuốc chữa đỏ mũi, nghẹt mũi

Bài thuốc 1: bài thuốc chứa kỷ cúc địa hoàng hoàn

Chuẩn bị:

Cúc hoa vàng, đan bì, trạch tả, phục linh mỗi loại 12g
32g thục địa
20g kỷ tử
Hoài sơn, sơn thù mỗi vị 16g

Cách thực hiện: phơi khô toàn bộ dược liệu, tán thành bột mịn rồi viên thành từng viên hoàn vừa uống bằng hạt ngô. Mỗi ngày uống 3 - 4 lần mỗi lần uống tối đa 16 - 20 viên.

Bài thuốc 2: bài thuốc cúc hoa trà điều tán

Ở bài thuốc này người bệnh cần chuẩn bị các dược liệu cúc hoa vàng, kinh giới, bạc hà, xuyên khung, khương hoạt, phòng phong, cam thảo, bạch chỉ, hương phụ, tế tân, khương tàm. Các vị thuốc trên chuẩn bị với liều lượng bằng nhau.
Trộn đều dược liệu rồi tán thành bột mịn, mỗi lần uống tối đa 4 - 6g bột pha với nước.

Hỗ trợ cải thiện hiệu quả nhiều bệnh như ho, cảm, sốt, nghẹt mũi….

Bài thuốc hỗ trợ điều trị cảm phong hàn

Chuẩn bị:

Cúc hoa vàng, địa liền mỗi vị 5g
Tía tô, kinh giới, bạc hà, hạ thảo quyết minh, thục địa mỗi vị 20g
Thương truật, chỉ từ, hoàng cầm, viễn chí, long nhãn, đại táo, kỷ tử mỗi vị 12g
8g xác ve sầu khô

Cách thực hiện: Sắc thuốc lấy nước uống mỗi ngày, uống 5 thang 1 tuần. Kiên trì trong 1 - 2 tháng sẽ thấy kết quả.

Bài thuốc hỗ trợ chữa suy nhược thần kinh

Chuẩn bị:

Cúc hoa vàng, bá nhân tử, mạn kinh táo nhân, chi tử mỗi vị 12g
16g sài hồ

Sắc dược liệu trên lấy nước thuốc uống hàng ngày, mỗi ngày sắc 1 thang để bệnh sớm được cải thiện.

Bài thuốc hỗ trợ điều trị co giật, hôn mê do sốt cao gây nên

Chuẩn bị:

12g cúc hoa vàng
Thạch cao, thảo quyết minh, sinh địa mỗi loại 20g
16g câu đằng tử

Sắc dược liệu lấy thuốc uống mỗi ngày.

Lưu ý khi sử dụng

Không dùng dược liệu này với bệnh nhân mắc tỳ vị hư hàn, khí hư hoặc đang bị tiêu chảy.
Phụ nữ mang thai không dùng khi chưa có sự đồng ý từ bác sĩ.
Tuyệt đối không kết hợp cúc hoa vàng với địa cốt bì, bạch truật.

Qua bài viết của Dược Thái Minh có thể thấy cúc hoa vàng mang tới hàng loạt công dụng tốt cho sức khỏe. Tuy là dược liệu tự nhiên nhưng chúng vẫn có thể gây tác dụng không không mong muốn nếu sử dụng sai cách hoặc uống sai liều lượng. Do đó để hạn chế tình trạng trên bạn nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.

>> Tìm hiểu thêm: