Cây hoa ban là cây gì? Đặc điểm, hình ảnh, có tác dụng gì?

Nổi tiếng là biểu tượng đặc trưng của núi rừng Tây Bắc, cây hoa ban mang đến cho lòng người cảm giác rộn ràng và xốn xang mỗi khi mùa xuân về. Vậy, loài hoa này có đặc điểm và tác dụng như thế nào? Hãy cùng chúng tôi khám phá ngay trong bài viết sau đây.

I. Giới thiệu về cây hoa ban

Cây hoa ban là loài hoa mang nhiều ý nghĩa, nó gắn liền với Hội Xên bản (hội hoa ban) của người dân tộc Thái - một loại lễ hội cầu phúc, thi tài, vui chơi, tâm tình qua tiếng hát và tiếng đàn.

1.1 Nguồn gốc

Cây hoa ban có tên khoa học là Bauhinia Variegata L, thuộc họ thực vật Vang. Đây là loài cây có nguồn gốc trải dài từ Đông Á, Đông Nam Á cho đến các tiểu lục địa Ấn Độ và hiện nay, chúng còn góp mặt ở nhiều quốc gia như: Trung Quốc, Thái Lan, Lào, Nepal, Mỹ… Riêng ở Việt Nam, loài hoa này còn được gọi là cây hoàng hậu, chúng ta có thể bắt gặp nó ở các vùng núi Tây Bắc như Sơn La, Lai Châu, Hoà Bình…

Cây hoa ban mang ý nghĩa là biểu tượng của mùa xuân

1.2 Đặc điểm thực vật

Hoa Ban là loài cây thân gỗ, dạng hợp trục với chiều cao từ 10 - 12m khi trưởng thành. Cây chia thành nhiều cành nhánh và mọc xen kẽ với nhau, ở phần nhánh non thường có lông tơ. Vỏ của thân cây có màu xám nhạt hoặc nâu sẫm, có thể bong tróc ở những nơi già nua. 

Rễ cây phát triển mạnh mẽ và lan ra rộng, giúp hấp thu dinh dưỡng và nước dễ dàng hơn.

Lá cây hoa ban có màu xanh đậm, có hình lòng bàn tay. Các cánh lá sâu và hõm sâu, rộng và dài. Lá lúc còn non sẽ có lông, sau khi già lớp lông sẽ dần biến mất. Lá mọc trực tiếp từ cành và sole nhau rất rậm rạp. 

Hoa ban thường nở rộ vào mùa xuân và kéo dài từ 2 - 3 tháng. Các cụm hoa được mọc ra từ kẽ lá, thành chuỳ ngắn. Hoa to có đường kính từ 8 - 12cm, màu trắng hoặc màu đỏ phớt tím, phớt hồng. 

Quả của cây hoa ban dẹp và nhẵn với chiều dài khoảng 15 - 30cm, ở dạng dài như quả bồ kết. Bên trong quả có chứa nhiều hạt.

Nhiều người thắc mắc rằng: Quả hoa ban có ăn được không? Hoa ban có ăn được không? Câu trả lời là có thể. Trên thực tế, tất cả các bộ phận của cây hoa ban đều có thể sử dụng để chế biến thành món ăn, bao gồm lá, quả, vỏ và hoa. Trong đó, lá hoa ban non có thể làm nguyên liệu tuyệt vời cho các món ăn thường ngày. Đặc biệt, các món ăn chế biến từ hoa ban đều được pha trộn gia vị đặc trưng của dân tộc Thái như mắc khén, tỏi, ớt, sả và các loại rau thơm, tạo nên hương vị thơm ngon và đậm đà bản sắc Tây Bắc.

Lá cây hoa ban có ăn được không?

1.3 Thành phần hoá học

Mỗi bộ phận của cây hoa ban đều có chứa nhiều thành phần bao gồm:

• Vỏ cây chứa 10 - 15% tanin.
• Thân có kaempferol 3 - glucosid, đường và acid amin.
• Hạt chứa 16,5% dầu màu vàng nếu chiết bằng ether dầu, còn ép là 6,1%, protein, globulin, albumin và lectin.

>> Xem thêm: Cây Đại (Hoa sứ): Đặc điểm, công dụng & bài thuốc chữa bệnh

II. Ý nghĩa của cây hoa ban

Mỗi khi hoa ban nở rộ, nó mang đến một vẻ đẹp tinh khôi, thanh tao, tô điểm cho cảnh sắc thiên nhiên thêm rực rỡ. Không chỉ đẹp về ngoại hình, hoa ban còn mang ý nghĩa là biểu tượng của mùa xuân, thể hiện sự thanh tao, sức sống mãnh liệt, may mắn tài lộc. Ngoài ra, hoa ban còn là biểu tượng của tình yêu và sự thủy chung. Với vẻ đẹp tinh khôi, ý nghĩa sâu sắc, cây hoa ban xứng đáng trở thành một loài cây được yêu thích và trân trọng.

Hoa ban mỏng manh, nhẹ nhàng

III. Tác dụng của cây hoa ban

3.1 Theo Y học cổ truyền

Theo Đông y, rễ cây hoa ban có vị hơi chát, tính hơi mát có tác dụng chỉ huyết, kiện tỳ. Vỏ thân thì có vị đắng, chát, tính bình có tác dụng kiện tỳ, táo thấp. 

Vì có vị nhạt, tính bình nên tác dụng của lá cây hoa ban là nhuận phế, chỉ khái, hoàn tả. Hoa có tính mát nên có tác dụng tiêu thũng.

3.2 Theo Y học hiện đại

Một vài nghiên cứu khoa học đã chỉ ra rằng, các bộ phận của cây hoa ban như hoa, lá, vỏ thân và rễ đều chứa nhiều hoạt chất sinh học, có tác dụng dược lý đa dạng, mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe con người, cụ thể là:

• Chữa chứng đau bụng, tiêu chảy
• Chống viêm, kháng khuẩn
• Hỗ trợ điều trị các triệu chứng viêm gan, viêm phổi, viêm tiết niệu…
• Giảm ho do phế nhiệt, viêm phế quản
• Hỗ trợ điều trị chứng đau dạ dày

IV. Một vài bài thuốc chữa bệnh từ cây hoa ban

4.1 Bài thuốc chữa đau bụng tiêu chảy, kiết lỵ

- Cách 1:

• Nguyên liệu: Cánh hoa ban khô
• Cách dùng:
  • Bỏ cánh hoa ban vào đun sôi với nước khoảng 5 - 7 phút.
  • Uống mỗi ngày 1 lần vào trước bữa ăn sáng.
  • Dùng liên tục trong 1 tuần.

- Cách 2: 

• Nguyên liệu: 
  • Vỏ cây hoa ban
  • Búp ổi
  • Vỏ cây vối rừng tươi
• Cách dùng:
  • Lấy tất cả nguyên liệu trên đem giã nát.
  • Vắt lấy nước, bỏ bã và uống trong ngày.
  • Mỗi ngày dùng 4 - 5 lần, mỗi lần 2 thìa cà phê.
  • Sử dụng cách nhau 3 - 4 giờ đồng hồ.

4.2 Bài thuốc chữa viêm phổi, viêm gan, viêm phế quản

• Nguyên liệu: 10 - 20g hoa ban khô
• Cách dùng:
  • Cho hoa ban khô và nước vào ấm đun sôi.
  • Đun đều lửa đến khi nước cạn còn ½ thì tắt bếp.
  • Uống mỗi ngày 3 lần.

4.3 Bài thuốc điều trị lỵ amip

• Nguyên liệu: Vỏ cây ban tươi
• Cách dùng:
  • Đem vỏ cây cạo bỏ lớp vỏ bần bên ngoài.
  • Thái vỏ cây thành từng lát mỏng rồi giã nát.
  • Lọc lấy nước cốt, bỏ bã uống.
  • Dùng mỗi ngày 3 lần, mỗi lần 2 thìa cà phê.

4.4 Bài thuốc chữa trị mụn nhọt, sang lỡ

• Nguyên liệu: Vỏ hoặc rễ cây hoa ban
• Cách dùng: 
  • Đem nguyên liệu rửa sạch và sắc với nước.
  • Đun đều lửa đến khi nước cạn còn ½ thì tắt bếp.
  • Dùng rửa lên vết thương hàng ngày.

4.5 Bài thuốc chữa vết thương mới, nhanh lên da non

• Nguyên liệu: Vỏ thân cây ban
• Cách dùng:
  • Lấy vỏ thân cạo sạch lớp vỏ bên ngoài.
  • Thái thành từng lát mỏng, phơi hoặc sấy khô rồi tán thành bột mịn.
  • Thêm nước vào trộn đều thành hồ nhão.
  • Bôi trực tiếp lên các vết thương.

4.6 Bài thuốc trị tiêu hoá kém, viêm dạ dày

• Nguyên liệu: Rễ cây hoa ban
• Cách dùng:
  • Lấy rễ cây rửa sạch và để ráo nước.
  • Thái rễ thành từng miếng mỏng rồi phơi khô.
  • Dùng sắc với nước thành thuốc rồi uống.

Lá cây hoa ban chứa các hoạt chất sinh học như flavonoid, quercetin và các hợp chất chống viêm, chống oxy hóa mạnh, có khả năng giảm sưng và viêm nhiễm hiệu quả. Những thành phần này giúp cải thiện lưu thông máu, giảm kích thước tiền liệt tuyến và giảm các triệu chứng khó chịu do u xơ tiền liệt tuyến gây ra.

Trong sản phẩm TPBVSK Vương Bảo New, lá cây hoa ban được sử dụng như một thành phần chính nhờ vào những lợi ích đáng kể mà nó mang lại.

V. Những lưu ý khi sử dụng cây hoa ban

Cây hoa ban tuy là một loài cây quý giá với nhiều tác dụng trong y học và đời sống. Nhưng, để đảm bảo an toàn và hiệu quả khi sử dụng, bạn cần lưu ý một số điều sau:

• Trước khi sử dụng hoa ban, bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ để đảm bảo an toàn.
• Sử dụng hoa ban theo hướng dẫn của bác sĩ hoặc chuyên gia y tế có trình độ.
• Không tự ý sử dụng hoa ban với liều lượng cao hoặc quá thường xuyên để tránh gặp phải tác dụng phụ.
• Hoa ban có thể ảnh hưởng đến lượng đường trong máu. Vì vậy các bệnh nhân bị tiểu đường hay chuẩn bị phẫu thuật không nên sử dụng.
• Phụ nữ mang thai hoặc đang cho con bú nên cân nhắc và thận trọng trước khi sử dụng.
• Tuyệt đối không dùng cho các đối tượng bị dị ứng với bất kì thành phần nào của dược liệu.
• Hoa ban có thể tương tác với một số loại thuốc. Do đó, cần thông báo cho bác sĩ về tất cả các loại thuốc bạn đang sử dụng trước khi dùng hoa ban.
• Kết hợp sử dụng hoa ban với chế độ ăn uống lành mạnh và lối sống khoa học để đạt hiệu quả tốt nhất.

Trên đây là các thông tin tổng quát về loài cây hoa ban mà chúng tôi muốn giới thiệu đến bạn đọc. Hy vọng những chia sẻ trên đây sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về loài cây này và biết cách ứng dụng một cách hiệu quả để bảo vệ sức khỏe và nâng cao chất lượng cuộc sống.

Nguồn bài viết: Tổng hợp

||Xem thêm bài viết khác:

• “Mách bạn” 6 tác dụng của cây tầm bóp trong điều trị bệnh
• Cây dứa bà: Hỗ trợ điều trị tiêu hoá, đau nhức xương khớp