Ích mẫu là cây gì? Những công dụng chữa bệnh không ngờ đến

Ích mẫu trong dân gian được gọi với nhiều tên khác nhau như cây chói đèn, cây sung úy. Từ lâu nó đã được biết tới là vị thuốc giúp điều hòa kinh nguyệt, chữa rong kinh, đau bụng kinh và các bệnh liên quan đến phụ khoa ở nữ giới. Vậy thực hư tác dụng này ra sao? Uống nhiều có tốt không?

I. Thông tin cơ bản về cây ích mẫu 

• Tên: ích mẫu 
• Tên gọi khác: cây sung úy, cây chói đèn 
• Tên khoa học: Leonurus japonicus
• Bộ (ordo): Lamiales
• Chi (genus): Leonurus
• Giới (regnum): Plantae
• Họ (familia): Lamiaceae
• Loài (species): L. japonicus

1.1 Đặc điểm 

Cây ích mẫu Là cây thân thảo sống nhiều năm với chiều cao trung bình cây từ 0,5 - 1m. Bên cạnh đó, để nhận biết cây với các loại thảo dược khác bạn có thể dựa vào các đặc điểm sau:

Ích mẫu - thảo dược mang đến nhiều lợi ích cho sức khỏe phụ nữ

• Thân cây hơi vuông, bên ngoài có lông mịn bao phủ, thân ít phân nhánh. 
• Lá mọc đối nhau, hình dạng lá sẽ khác nhau tùy thuộc vào vị trí mọc ở gốc, thân hoặc cành. Trong đó: 
• Lá ở gốc hình tim mép lá có răng cưa hơi cứng. 
• Lá mọc ở thân có cuống ngắn hơn, lá chia thành 3 thùy ở mỗi thùy có răng cưa thưa. 
• Lá cành hầu như không chia thùy
• Hoa mọc màu hồng hoặc tím hồng mọc nhiều ở kẽ lá. 
• Quả màu xám nâu, nhỏ, nhẵn, có 3 cạnh. 

1.2 Bộ phận sử dụng 

Hiện nay, toàn bộ bộ phận của cây đều có thể sử dụng làm thuốc. Cây khi thu hoạch sẽ được sơ chế, làm sạch sau đó điều chế thành nhiều ích mẫu khô, cao ích mẫu hoặc sử dụng trực tiếp tùy vào mục đích chữa bệnh khác nhau. 

1.3 Thành phần hóa học 

Leonurin, flavonoid, atachydrin, alcaloid, glycosid là những thành phần hóa học chính được tìm thấy trong loại thảo dược này cùng với đó là hợp chất leonuridin có chứa trong hạt của ích mẫu. Từ đó mang đến công dụng vượt trội cho tim mạch, tử cung, huyết áp, hệ thần kinh. Bên cạnh đó mang đến hiệu quả kháng sinh đối với một vài loại vi khuẩn, giúp trị mụn và cải thiện chức năng thận đối với người bị viêm thận hoặc người mắc bệnh phù thũng.

1.4 Liều dùng và cách điều chế trong đông y 

 - Liều dùng 

Uống cao ích mẫu nhiều có tốt không? Là dược liệu tự nhiên nhưng chúng vẫn có thể mang đến độc tố vì thế để đảm bảo an toàn người bệnh nên tuân theo theo liều lượng được chỉ định từ bác sĩ đông y. Và theo khuyến cáo liều dùng an toàn mà người dùng có thể tham khảo như sau:

• Liều dùng phổ biến từ 6 - 12g/ngày
• Không nên lạm dụng và không dùng quá 30g mỗi ngày.

Là thảo dược quý trong cả đông y và y học hiện đại 

 - Cách điều chế trong đông y 

Tùy vào từng thể bệnh thảo dược sẽ được điều chế dưới nhiều dạng khác nhau nhưng thường gặp nhất phải kể tới: 

• Ích mẫu chích giấm: ngâm giấm với ích mẫu theo tỷ lệ 10kg thảo dược : 2kg giấm rồi sao vàng. 
• Ích mẫu chích rượu: chuẩn bị dược liệu với rượu theo tỷ lệ 10 : 3 rồi ủ trong một đêm. Cuối cùng đem hỗn hợp đi sao cho tới khi ích mẫu chuyển sang màu hơi đen là có thể sử dụng. 
• Ích mẫu cắt đoạn: là dạng thảo dược khô sau khi thu hoạch sẽ được làm sạch, cắt thành từng khúc nhỏ rồi phơi hoặc sấy khô. Trường hợp nếu sử dụng thân hoặc cành to, dài thông thường người ta sẽ cần ngâm nước, ủ cho tới khi mềm mới đem phơi khô và dùng. 
• Ích mẫu chế: chuẩn bị các nguyên liệu gồm: 
• 10kg ích mẫu 
• 2kg gừng tươi 
• Giấm + rượu mỗi loại 1kg 
• 200g muối ăn cùng ít nước lọc. 
• Gừng giã nát lọc bã lấy nước rồi hòa tan với muối, giấm và rượu. Tiếp theo trộn hỗn hợp trên với ích mẫu, ủ 1 đêm sau đó phơi khô.

>> Xem thêm: Lô hội có tác dụng gì? 9 lợi ích tuyệt vời của vị thuốc này cho sức khỏe

II. Ích mẫu có tác dụng gì? 

2.1 Theo y học cổ truyền 

Cao ích mẫu có tác dụng gì? Theo đông y nó đặc trưng với vị đắng, tính hàn được quy vào kinh can mang đến hiệu quả trong việc bổ huyết, hoạt huyết tiêu ứ. Do đó nó được biết tới là “cứu tinh” cho sức khỏe nữ giới tuy nhiên tác dụng hành khí hoạt huyết của cao ích mẫu không nên dùng đối với phụ nữ đang mang thai. 

2.2 Theo y học hiện đại 

Ích mẫu có công dụng gì? Ngoài việc được sử dụng trong đông y nó cũng được chứng minh độ hiệu quả trong cả tây y, cụ thể: 

• Tác dụng đối với tim mạch: hỗ trợ thúc đẩy hoạt động lưu thông máu ở động mạch vành, đẩy lùi chứng rối loạn tuần hoàn, làm chậm nhịp tim. Cùng với đó giúp nâng cao chức năng Fibrinogen, ức chế quá trình ngưng tập tiểu cầu. 
• Tốt cho người hay bị hạ huyết áp nhất là người mới phát hiện bệnh. 
• Tác dụng đối với tử cung: tác động trực tiếp đến tử cung làm tăng co thắt tử cung và làm hoạt động mạnh hơn. Bên cạnh đó, nó còn có tác dụng tương tự với thuốc Ergotamine - thuốc chuyên điều trị bệnh sa tử cung nhưng vì là nguyên liệu tự nhiên vì thế hiệu quả của nó sẽ chậm hơn, an toàn hơn.
• Hỗ trợ điều trị bệnh viêm cầu thận. 

III. Một vài bài thuốc kinh nghiệm từ ích mẫu 

 - Bài thuốc chữa tắc tia sữa 

Để thực hiện bài thuốc này khá đơn giản bạn chỉ cần chuẩn bị ích mẫu phơi khô rồi nghiền thành bột mịn hòa cùng nước lọc. Hàng ngày thấm hỗn hợp này bôi lên ngực và massage nhẹ sẽ thấy tình trạng trên dần được cải thiện. 

 - Bài thuốc chữa sản hậu huyết bị ứ trong tử cung 

• Chuẩn bị: ích mẫu, rượu số lượng vừa đủ tùy vào nhu cầu sử dụng. 
• Giã nát thảo dược vắt lấy nước sau đó hòa tan với rượu. 
• Uống rượu thuốc hàng ngày mỗi ngày 1 chén 

 - Bài thuốc chữa kinh nguyệt không đều hoặc bị đau bụng trong kỳ kinh 

• Nguyên liệu cần có: ích mẫu, bạch đồng nữ, ngải cứu, hương phụ mỗi vị 12g 
• Sắc lấy nước uống trong ngày, mỗi ngày 1 thang uống trong vòng một tháng sẽ thấy hiệu quả. 

Điều hòa kinh nguyệt, giảm đau bụng kinh là tác dụng nổi bật của ích mẫu 

 - Bài thuốc chữa viêm thận 

• Bài thuốc 1: Sắc từ 40 - 100g ích mẫu lấy nước uống mỗi ngày, uống thuốc khi còn ấm để đạt công dụng tốt nhất. 
• Bài thuốc 2: nguyên liệu cần chuẩn bị gồm ích mẫu, bạch mao căn, xa tiền mỗi thứ 16g sắc lấy nước uống sẽ thấy bệnh tiến triển tốt hơn. 

 - Bài thuốc chữa đau mắt đỏ 

• Hạt ích mẫu, hạt mào gà trắng, sinh địa, hạt muồng ngủ, cúc hoa mỗi thứ 10g. 
• Sắc toàn bộ thảo dược trên lấy nước uống trong ngày. 

 - Bài thuốc giúp co tử cung sau sinh

• 36g ích mẫu, 9g đường quy
• Sắc thuốc uống mỗi ngày.

 - Món ăn từ ích mẫu 

• Canh ích mẫu: dùng lá ích mẫu non nấu canh hoặc nấu cháo vừa tốt cho hệ tiêu hóa lại vừa cải thiện bệnh tụt huyết áp hoặc bệnh có liên quan đến đường ruột. 
• Kết hợp ích mẫu với trứng gà: 
  • 30 - 60g ích mẫu
  • 20g huyền hồ + 2 quả trứng gà
  • Cho thảo dược vừa chuẩn bị vào túi vải đun chung với trứng gà. Đun đến khi trứng chín, bỏ vỏ trứng rồi tiếp tục đun trứng với hỗn hợp thuốc trên trong vòng 45 - 60 phút. Tắt bếp lọc bỏ bã, ăn trứng và uống nước thuốc. 
  • Nên thực hiện bài thuốc này trước ngày đến tháng 1 tuần để hạn chế rối loạn kinh nguyệt và sớm đẩy lùi tình trạng đau bụng (thống kinh do huyết ứ). 

Với tác dụng hỗ trợ bổ huyết, hoạt huyết tiêu ứ và tăng cường nội tiết tố nữ, ích mẫu đã trở thành một thành phần quan trọng trong công thức của QueenUp. Các hợp chất có trong ích mẫu không chỉ giúp cải thiện tuần hoàn máu và kích thích sự lưu thông của năng lượng trong cơ thể, mà còn có thể ổn định hệ thống nội tiết, tạo điều kiện thuận lợi cho sức khỏe và cân bằng nội tiết tố của phụ nữ.

IV. Lưu ý khi sử dụng 

Là thuốc dân gian nhưng vẫn sẽ gây hệ quả không tốt đến sức khỏe nếu quá lạm dụng hoặc dùng sai đối tượng. Để hạn chế những yếu tố trên người bệnh cần chú ý: 

• Sử dụng theo hướng dẫn của lương y.
• Tuyệt đối không dùng thảo dược này đối với người bị chứng máu khó đông, bà bầu, người bệnh có đồng tử mở, người đã hoặc đang bị huyết hư mà không có ứng huyết, sinh huyết mới, trục ứ huyết. 
• Sử dụng quá nhiều lá ích mẫu có thể làm cơ thể ra nhiều mồ hôi, khó thở, suy nhược cơ thể. 

VI. Câu hỏi có liên quan

- Cao ích mẫu uống khi nào?

Thời điểm uống: Nên uống cao ích mẫu vào giai đoạn giữa chu kỳ kinh nguyệt, cụ thể là từ ngày thứ 11 đến ngày 16. Mỗi ngày uống 2 lần, mỗi lần 10-15ml cao lỏng hoặc 2-3 viên cao mềm. Và lưu ý khi uống sau:

• Nên uống cao ích mẫu sau khi ăn no.
• Không nên uống cao ích mẫu chung với các thuốc khác mà không có chỉ định của bác sĩ.
• Phụ nữ có thai và cho con bú nên tham khảo ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng cao ích mẫu.
• Người có cơ địa dị ứng, mẫn cảm với các thành phần của cao ích mẫu không nên sử dụng.

 - Uống ích mẫu bao lâu thì có kinh? 

Đây là thảo dược tự nhiên cần kiên trì sử dụng mới thấy kết quả và ngoài việc uống đúng cách thì hiệu quả còn phụ thuộc nhiều vào cơ địa của mỗi người. Và thông thường nếu dùng thuốc đều đặn, liên tục theo liều lượng sau 7 - 15 ngày người bệnh sẽ thấy kết quả.

 - Uống cao ích mẫu bao lâu thì ngưng?

Với những trường hợp người bệnh sử dụng ích mẫu với mong muốn đều kinh, cải thiện chu kỳ kinh nguyệt đồng thời giảm tình trạng tắc kinh dài ngày nên uống trong 1 - 2 tuần. Sau thời gian đó người bệnh nên uống thêm 1 - 2 tháng để kinh nguyệt trở lại bình thường.

Nhìn chung có thể thấy ích mẫu là vị thuốc quý mang tới nhiều lợi ích cho sức khỏe phụ nữ. Tuy nhiên để đảm bảo an toàn trong quá trình điều trị người bệnh nên tuân thủ theo đúng liều lượng từ bác sĩ, không tự ý tăng giảm hoặc thay đổi liều lượng khi chưa có sự cho phép từ lương y để tránh tác dụng phụ khiến bệnh thêm nghiêm trọng.

||Tham khảo bài viết khác:

• Cây râu mèo là cây gì? Đặc điểm, hình ảnh, chữa bệnh gì?
• Cây Bạch Thược là cây gì? Đặc điểm, hình ảnh, chữa bệnh gì?
• Cây Bạch Truật là cây gì? Đặc điểm, hình ảnh, chữa bệnh gì?