Cây Oliu là cây gì? Đặc điểm, hình ảnh, chữa bệnh gì?

Cây oliu khá phổ biến và được nhiều người biết đến, nổi tiếng bởi khả năng sống sót mạnh mẽ ngay cả khi hạn hán và đắt cằn. Ngoài ra, nó còn mang lại những giá trị cả về kinh tế lẫn y học. Cùng tìm hiểu về loài cây này qua bài viết dưới đây.

I. Tìm hiểu chung về cây oliu

Cây oliu có tên khoa học là Olea europaea, là một loại cây nhỏ thuộc họ Ô liu (Oleaceae). Chúng còn có tên gọi khác như Ô liu, Olive. Bản địa của ô liu là miền duyên hải Địa Trung Hải, đến Iran ven bờ nam biển Caspi. Nó đã được trồng và sử dụng từ thời cổ đại, không chỉ là một nguồn thực phẩm quan trọng mà còn là biểu tượng văn hóa của khu vực này.

1.1 Đặc điểm tự nhiên

Cây oliu khá ngắn và thấp, có thể cao từ 3 đến 8 mét, tuy nhiên trong điều kiện trồng trọt và chăm sóc, nó có thể cao hơn hoặc thấp hơn. Nhiều cây trưởng thành có thể cao từ 10m đến 25m. Cây thân gỗ, lồi lõm và xoắn, thường có nhánh rậm và cành lá dày đặc. Hệ thống rễ của cây oliu mạnh mẽ và sâu, giúp cây hấp thụ nước và dưỡng chất từ đất.

Hình ảnh cây oliu trong tự nhiên

Lá của cây oliu có hình mũi mác, mọc đối xứng và màu xanh bóng, dài 4-10cm và rộng 1-3cm. Lá thường dày và cứng, giúp cây chịu được khí hậu nắng nóng và khô cằn. Hoa của cây oliu nhỏ và mọc thành cụm dạng chùm ở đầu cành. Chúng thường có màu trắng hoặc vàng nhạt với mùi thơm dễ chịu. Hoa oliu là loài hoa tự thụ phấn. Quả oliu có kích thước nhỏ đến trung bình, thường có màu xanh dương đến đen tùy thuộc vào giai đoạn chín. Quả oliu chứa một hạt lớn và thịt xanh dày bao quanh.

1.2 Thành phần hoá học

Cây oliu chứa nhiều thành phần hoá học quan trọng, trong đó dầu ô liu là thành phần chính và được biết đến với nhiều lợi ích cho sức khỏe. Dưới đây là một số thành phần hoá học quan trọng của cây oliu:

• Dầu ô liu: Là thành phần quan trọng nhất của cây oliu. Dầu ô liu chứa nhiều axit béo không bão hòa đơn không no, như oleic acid, linoleic acid và linolenic acid. Nó cũng chứa các chất chống oxy hóa như tocopherol và phenolic compounds.
• Polyphenols: Cây oliu chứa nhiều polyphenols, bao gồm oleuropein, hydroxytyrosol, và tyrosol. Các polyphenols này có hoạt tính chống oxy hóa và chống vi khuẩn, giúp bảo vệ cơ thể khỏi tổn thương tế bào và bệnh tật.
• Triterpenes: Cây oliu cũng chứa các triterpenes như oleanolic acid và maslinic acid. Các triterpenes này có tiềm năng trong điều trị viêm nhiễm và có khả năng chống ung thư.
• Vitamin và khoáng chất: Cây oliu cung cấp một loạt các vitamin và khoáng chất quan trọng như vitamin E, vitamin K, canxi, magie, kali và sắt.
• Flavonoids: Flavonoids là một nhóm các hợp chất có hoạt tính chống oxy hóa mạnh mẽ, được tìm thấy trong cây oliu. Các flavonoids này bao gồm quercetin, luteolin và apigenin.
• Protein: Cây oliu cũng chứa một lượng nhỏ protein, cung cấp các axit amin cần thiết cho cơ thể.

1.3 Phân bố và thu hái

Cây oliu thường được trồng ở các khu vực nhiệt đới và ôn đới ẩm, đặc biệt là ở các vùng ven biển. Phân bố tự nhiên của cây oliu tập trung chủ yếu trong khu vực Địa Trung Hải, bao gồm các quốc gia như Hy Lạp, Italia, Tây Ban Nha, Tunisia, Morocco và Algeria. Tuy nhiên, cây oliu cũng có thể được trồng ở các vùng khí hậu tương đối ấm ẩm khác trên toàn thế giới, như Úc, California (Mỹ), Chile và Nam Phi.

Cây oliu phân bố ở nhiều quốc gia trên thế giới

Cây oliu có tuổi thọ lâu dài, có thể sống hàng trăm năm nếu được chăm sóc đúng cách. Việt Nam đã nhập cây Ôliu về trồng nhưng chưa nhân rộng ra được.

Quá trình thu hái cây oliu thường diễn ra vào mùa thu, khi quả bắt đầu chuyển sang màu đen hoặc tím. Quá trình này cần phải thực hiện cẩn thận để tránh làm hỏng quả và gây tổn thương cho cây. Sau khi được thu hái, quả ô liu thường được chế biến để sản xuất dầu ô liu hoặc sử dụng trực tiếp trong nấu ăn.

II. Ý nghĩa văn hoá của cây oliu

Cây oliu không chỉ là một cây quan trọng trong nông nghiệp và dinh dưỡng, mà còn mang ý nghĩa văn hoá sâu sắc trong nhiều nền văn hóa khác nhau. Dưới đây là một số ý nghĩa văn hoá của cây oliu:

Cây oliu là biểu tượng của sự mạnh mẽ và nỗ lực

 - Tượng trưng cho sự mạnh mẽ

Với khả năng sống sót trong điều kiện khí hậu khắc nghiệt của vùng Địa Trung Hải, cây oliu thường được xem là biểu tượng của sức mạnh và bền bỉ. Sự kiên nhẫn của cây trong việc chịu đựng cảnh quan khắc nghiệt đã biến nó trở thành biểu tượng của sự mạnh mẽ và kiên trì.

 - Biểu tượng của sự nỗ lực

Quá trình sản xuất dầu ô liu đòi hỏi sự công phu và nỗ lực. Việc thu hái quả oliu từ cây, sau đó chế biến thành dầu, đòi hỏi sự chăm sóc và làm việc chăm chỉ. Do đó, cây oliu thường được coi là biểu tượng của sự nỗ lực và lao động chăm chỉ.

 - Tượng trưng cho hòa bình

Trong một số nền văn hóa, cây oliu được coi là biểu tượng của hòa bình và sự đoàn kết. Chúng thường được thấy trong hình ảnh hoặc biểu tượng liên quan đến các hoạt động hòa bình và nỗ lực giải quyết xung đột.

 - Biểu tượng của sự vĩnh cửu

Do khả năng sống sót và tuổi thọ lâu dài của mình, cây oliu thường được coi là biểu tượng của sự vĩnh cửu và bền bỉ. Ô liu có thể sống trung bình đến 800 năm và cây được công nhận sống lâu đời nhất đến nay đã 3000 năm.

III. Công dụng của cây oliu

Nhờ nhiều thành phần dinh dưỡng sẵn có, mà cây oliu mang lại nhiều tác dụng to lớn cho sức khoẻ và cả sắc đẹp con người:

3.1 Công dụng từ lá oliu

• Chiết xuất từ lá oliu được biết đến với khả năng chống vi khuẩn, giúp ngăn chặn sự phát triển của vi khuẩn gây bệnh, điều trị các bệnh nhiễm trùng như viêm họng, viêm phế quản và viêm ruột.
• Chống viêm, giúp làm giảm sưng đau và viêm nhiễm trong các trường hợp viêm nhiễm cơ thể.
• Lá oliu giúp hạ huyết áp và giãn nở mạch máu, cải thiện lưu thông máu.
• Chống oxy hóa, chống lại các gốc tự do cũng như ngăn ngừa thiệt hại cho các mạch máu.

Cây oliu chứa nhiều dưỡng chất tốt cho sức khỏe

3.2 Công dụng của quả oliu

• Quả oliu cũng chứa các hợp chất có tính chất chống vi khuẩn và vi rút, có thể được sử dụng trong điều trị các bệnh nhiễm trùng và viêm nhiễm.
• Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng quả oliu có thể giúp làm giảm mức độ cholesterol trong máu, giảm nguy cơ mắc các bệnh tim mạch.
• Vitamin trong quả oliu tốt cho tăng trưởng xương ở trẻ em và cả người lớn.
• Thành phần Clo trong quả có khả năng cải thiện chức năng gan, loại bỏ chất thải ra ngoài cơ thể.

3.3 Công dụng của dầu oliu

• Dầu oliu chứa nhiều chất chống oxy hóa như vitamin E và polyphenols, giúp bảo vệ tế bào khỏi tổn thương do các gốc tự do, làm chậm quá trình lão hóa và giảm nguy cơ mắc các bệnh liên quan đến lão hóa.
• Dầu oliu cũng có tính chất chống vi khuẩn và vi rút, có thể được sử dụng để làm sạch và kháng khuẩn trên da, giúp ngăn chặn sự lây lan của nhiễm trùng.
• Dầu cây oliu cũng được sử dụng trong chăm sóc tóc và da nhờ vào khả năng dưỡng ẩm và bảo vệ. Nó thường được sử dụng để làm mềm da, chống khô da và chống gãy rụng tóc.
• Dâu ô liu tốt cho bệnh suyễn, viêm khớp dạng thấp nhờ tính kháng viêm hiệu quả.
• Bạn có thể thay dầu ô liu trong chế biến món ăn giúp nhuận tràng và tiêu hóa tốt hơn.

IV. Liều dùng và cách dùng cây oliu

Cây oliu có nhiều ứng dụng trong y học, và cách sử dụng và liều lượng thường phụ thuộc vào loại sản phẩm và mục đích sử dụng cụ thể. Dưới đây là một số hướng dẫn về cách sử dụng và liều lượng thông thường cho cây oliu:

Nên sử dụng cây oliu một cách hợp lý

 - Chiết xuất lá oliu:

• Dạng sử dụng: Chiết xuất lá oliu thường có sẵn dưới dạng nước chiết, bột hoặc viên nén.
• Liều lượng: Liều lượng thường thay đổi tùy thuộc vào mục đích sử dụng cụ thể và hướng dẫn của nhà sản xuất. Thông thường, liều lượng có thể dao động từ 500mg đến 1500mg mỗi ngày, chia thành các lần uống.

 - Dầu oliu:

• Dạng sử dụng: Dầu oliu thường được sử dụng trong ẩm thực hoặc trong chăm sóc da.
• Liều lượng khi sử dụng trong ẩm thực: Có thể thay thế cho các loại dầu khác trong nấu ăn hoặc sử dụng trực tiếp trong salad, nước sốt hoặc tráng miệng. Với da, bạn có thể sử dụng một lượng phù hợp để thoa đều lên vùng da cần chăm sóc.

 - Quả oliu:

• Dạng sử dụng: Quả oliu có thể được ăn trực tiếp hoặc được sử dụng trong các món ăn và đồ uống.
• Liều lượng: Không có một liều lượng cụ thể được khuyến nghị. Bạn có thể tiêu thụ quả oliu một cách hợp lý trong chế độ ăn uống hàng ngày, nhưng hãy cân nhắc về lượng calo và chất béo nếu sử dụng quả oliu trong dạng chế biến như dầu oliu.

V. Cây oliu giống có trồng được ở Việt Nam không?

Câu trả lời là CÓ, tuy nhiên mới chỉ trồng thử nghiệm và chưa được nhân rộng. Mặc dù điều kiện khí hậu của Việt Nam không hoàn toàn giống với vùng Địa Trung Hải, nơi mà cây oliu thường được trồng, nhưng có một số khu vực ở Việt Nam có thể cung cấp điều kiện phát triển tương tự.

Các vùng có khí hậu ôn đới ấm như Đà Lạt, Lâm Đồng, hoặc các vùng nhiệt đới ở phía Nam như Cần Thơ, Sóc Trăng có thể phù hợp để trồng cây oliu. Tuy nhiên, việc trồng cây oliu ở Việt Nam cần được cân nhắc kỹ lưỡng về điều kiện đất đai, độ ẩm, cũng như khí hậu để đảm bảo cây có thể phát triển và ra hoa quả một cách tốt nhất.

Trước khi quyết định trồng cây oliu, bạn nên tìm hiểu kỹ về yêu cầu của cây này và thăm vùng trồng oliu thành công để có được kinh nghiệm và kiến thức cần thiết. Đồng thời, tìm hiểu về các giống cây oliu phù hợp với điều kiện địa phương cũng là một bước quan trọng.

VI. Lưu ý khi sử dụng cây oliu

Khi sử dụng cây oliu cho các mục đích ẩm thực, y học hoặc chăm sóc cá nhân, có một số lưu ý quan trọng cần nhớ:

• Trước khi sử dụng bất kỳ sản phẩm nào từ cây oliu, hãy tìm hiểu kỹ về nguồn gốc, chất lượng và phương pháp sản xuất của sản phẩm đó. Mua sản phẩm từ nhà sản xuất đáng tin cậy và có uy tín.
• Luôn tuân thủ hướng dẫn về liều lượng và cách sử dụng được ghi trên bao bì hoặc hướng dẫn của nhà sản xuất.
• Nếu bạn có bất kỳ vấn đề sức khỏe nào hoặc đang sử dụng các loại thuốc khác, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ hoặc chuyên gia y tế trước khi sử dụng sản phẩm từ cây oliu. 
• Nếu có dấu hiệu dị ứng như phát ban, ngứa hoặc phát ban nổi, ngừng sử dụng sản phẩm và tham khảo ý kiến của bác sĩ.
• Bảo quản sản phẩm từ cây oliu ở nơi khô ráo, thoáng mát và tránh ánh nắng trực tiếp để giữ cho sản phẩm luôn tươi mới và không bị ôi thiu.
• Dầu oliu nếu sử dụng trực tiếp dễ gây cảm giác khó nuốt và buồn nôn. 

Mặc dù các sản phẩm từ cây oliu thường được coi là an toàn và có ích cho sức khỏe, nhưng vẫn cần phải sử dụng chúng một cách cẩn thận và theo hướng dẫn để tránh tình trạng không mong muốn.

||Tham khảo bài viết khác:

• Xương rồng Nopal là cây gì? Hình ảnh, đặc điểm, chữa bệnh gì?
• Cây núc nác - Dược liệu quý giúp thanh nhiệt, tiêu viêm, giải độc
• Cây hoàng bá chữa bệnh gì? Gợi ý 6 cách dùng an toàn, hiệu quả