Cốt khí - Dược liệu dân gian với 5+ công dụng bất ngờ, xem ngay!

Cốt khí dược liệu được sử dụng nhiều trong bài thuốc chữa đau nhức xương khớp, viêm da, vàng da, viêm phế quản, viêm ruột, táo bón, viêm amidan…..

Để hiểu hơn về công dụng cũng như bài thuốc chữa các chứng bệnh vừa nêu thì đừng bỏ qua những thông tin có trong bài viết dưới đây của Dược Thái Minh. 

Củ cốt khí mang đến nhiều công dụng có lợi cho sức khỏe 

Cốt khí là gì? 

Tên thường gọi: cốt khí 

Tên gọi khác trong dân gian: nam hoàng cầm, hổ trượng, điền thất, củ cốt khí, hồ tượng căn, hồng lìu, tử kim long, ban trượng căn, hoạt huyết đan. 

Tên khoa học: Reynoutria japonica Houtt (Polygonum cuspidatum Sieb)

Đặc điểm

Cốt khí là thực vật thân gỗ lâu năm, thân bán rỗng. Cây nhỏ cao từ 0,5 - 1m, thân cây mảnh không lông, trên cành thường xuất hiện các đốm tím. 

Lá xanh đậm, mọc lo le nhau, đầu lá nhọn, phiến lá rộng. Hoa màu trắng, mọc theo từng chùm ở ngọn cây, vì hoa của cây cốt khí rất nhỏ do đó nhiều người đã lầm tưởng cây không có hoa. 

Phân bố

Vị thuốc cốt khí có nguồn gốc ở Đông Á, sau đó chúng được trồng nhiều tại khu vực có khí hậu nhiệt đới hoặc cận nhiệt đới: Nhật Bản, Triều Tiên, Lào, Trung Quốc…. Tại Việt Nam thường mọc dại ở các vùng núi cao trên 1000m như Cao Bằng, Hà Giang, Lào Cai. 

Thu hoạch, chế biến 

Củ cốt khí có thể cho thu hoạch quanh năm nhưng thời gian thu hoạch tốt nhất là vào tháng 8 - tháng 9 hàng năm. Củ sau khi đem về sẽ được rửa sạch, thái thành nhiều lát mỏng rồi phơi hoặc sấy khô để sử dụng làm dược liệu trong các bài thuốc đông y. 

Cốt khí dược liệu quý trong nhiều bài thuốc dân gian 

Tác dụng của cây cốt khí 

Theo y học cổ truyền 

Trong đông y, củ cốt khí có vị đắng, tính mát mang đến công dụng trừ thấp, hoạt huyết, lợi tiểu, khu phong, giảm độc, giảm đau, thống kinh.

Chủ trị: chữa bệnh tê thấp, đau nhức cơ thể do bị thương hoặc vấp ngã. Ngoài ra, theo tài liệu ghi chép có trong bản thảo cương mục thì cốt khí có tác dụng giảm đau giảm độc, thông kinh, lợi tiểu, kinh nguyệt không đều, ứ huyết sau sinh, tiểu khó, chướng bụng…. 

Theo y học hiện đại 

Theo nghiên cứu dược lý, trong củ cốt khí có chứa hoạt chất anthanoid - đây cũng là hoạt chất quan trọng hỗ trợ điều trị huyết áp cao, sỏi thận, viêm túi mật, sỏi mật, đau nhức xương khớp, lợi tiểu, đầy hơi, chướng bụng, điều hòa kinh nguyệt, an thần, cầm máu, tiêu viêm, đau mỏi gối, viêm họng, thoái hóa đốt sống cổ, gout, ung thư… Cốt khí là một loại thảo dược quý có tác dụng nổi bật trong việc hỗ trợ hạn chế quá trình oxy hóa, nhờ đó giúp làm chậm quá trình lão hóa da.

Những bài thuốc kinh nghiệm từ vị thuốc cốt khí 

Bài thuốc dành cho người bị bầm tím ngoài da do va đập 

Chuẩn bị: 

• 20g củ cốt khí 
• 30g lá móng + 20ml rượu trắng 

Sắc thuốc với 300ml trên lửa vừa cho tới khi thuốc cạn còn nửa tắt bếp rồi hòa tan với rượu. Chia đều thuốc thành 2 lần uống trong ngày, mỗi ngày uống 1 thang sẽ giúp giảm đau và giảm vết tím bầm do tụ máu.

Bài thuốc chữa đau nhức xương khớp do phong thấp 

Chuẩn bị:

• Củ cốt khí, đơn gối hạc mỗi vị 12g 
• Hy thiêm, cỏ xước mỗi vị 8g
• Binh lang, uy tiên linh mỗi vị 6g

Đem sao vàng tất cả dược liệu trên rồi sắc lấy nước uống hàng ngày, mỗi ngày 1 thang. Thực hiện liên tục trong 10 ngày sẽ thấy hiệu quả. 

Hình ảnh cây cốt khí

Bài thuốc hỗ trợ cải thiện bệnh xơ gan 

Chuẩn bị:

•  20g củ cốt khí 
• 30g trư linh 
• Trạch tả, đan sâm, sơn tra mỗi vị 15g 
• 6g trần bỡ 
• Cam thảo, hồng hoa mỗi loại 3g 

Sắc dược liệu lấy nước uống trong ngày, mỗi ngày uống 1 thang, thực hiện liên tục trong vòng 10 ngày sẽ thấy triệu chứng bệnh dần giảm đi. 

Bài thuốc hỗ trợ điều trị viêm gan siêu vi 

Chuẩn bị: 

• 20g củ cốt khí 
• Địa cam thảo, lá liễu tươi mỗi loại 30g 

Sắc thuốc lấy nước uống, mỗi ngày sắc 1 thang. 

Bài thuốc cho chị em bị sưng tức ngực 

Chuẩn bị: 

• Củ cốt khí, hạt muồng mỗi loại 12g 
• Rễ bồ công anh, rễ lá lốt mỗi loại 10g 
• 8g bạch truật 

Sắc dược liệu lấy nước uống, mỗi ngày sắc 1 thang. 

Bài thuốc cho người bị viêm khớp, phong thấp, đau chân 

Chuẩn bị: 

• Củ cốt khí, cây gối hạc mỗi vị 15g 
• Mộc thông, cây bìm bìm mỗi vị 10g 

Sắc dược liệu với 4 bát thuốc, khi thuốc cạn còn 2 bát nước là có thể sử dụng. 

*Người bệnh có thể dùng các vị thuốc trên đem ngâm rượu, rượu thuốc này cũng có công dụng tương tự. Ngoài ra nó còn giúp ngừa chứng giãn xương, giãn cơ ở người bị chân tay sưng đỏ. 

Bài thuốc dành cho trường hợp đau bụng do ứ huyết 

Chuẩn bị: củ cốt khí, lá móng mỗi vị 10g. Sắc dược liệu cùng rượu rồi chia nước thuốc thành 2 lần uống mỗi ngày. 

Kiên trì áp dụng 2 - 3 ngày sẽ thấy hiệu quả. 

Bài thuốc hỗ trợ ổn định huyết áp hoặc người thường xuyên bị tụt huyết áp 

Thực hiện bài thuốc rất đơn giản, người bệnh chỉ cần chuẩn bị các dược liệu: củ cốt khí, thổ phục linh, lá tre, gừng tươi mỗi vị 5g. 

Sắc thuốc lấy nước uống trong ngày, mỗi ngày uống 1 thang. 

Lưu ý: bài thuốc phù hợp nhất với những trường hợp huyết áp cũng như chỉ số đường huyết không ổn định kèm theo đó là các biểu hiện đứng không vững, hồi hộp, tim đập nhanh, đầu óc choáng váng, cơ thể mệt mỏi. 

Củ cốt khí bộ phận làm thuốc trong đông y

Bài thuốc cho người bị viêm gan do thấp nhiệt

Chuẩn bị: 

• Củ cốt khi, nhân trần, bán chi liên, hồng táo, bạch hoa xà, hồng táo, đan sâm, kim tiền thảo, hy thiêm, thiệt thảo mỗi vị 20g 
• Phục linh, hoạt thạch mỗi vị 10g 
• Cam thảo, hoắc hương mỗi vị 6g 
• 5g đại hoàng 

Cách thực hiện: Sắc thuốc lấy nước uống trong ngày, mỗi ngày sắc 1 thang thuốc. 

Bài thuốc dành cho người bị thoái hóa đốt sống cổ 

• Củ cốt khí, dây đau xương, lá lốt, cỏ xước mỗi vị 15g
• Sắc dược liệu với 1 lít nước, đun trên lửa vừa cho tới khi thuốc cạn còn 200ml. Tắt bếp và chia đều thuốc thành 2 lần uống trong ngày. 

Bài thuốc chữa viêm họng 

Chuẩn bị củ cốt khí, hoàng cầm, kim ngân hoa, tỳ bà diệp với liều lượng như nhau. Sắc tất cả dược liệu lấy nước uống trong ngày. 

Lưu ý khi sử dụng 

Các bài thuốc với cốt khi vừa nêu trên đa số là bài thuốc có tính dược mạnh, vì thế không phù hợp với:

• Phụ nữ đang mang thai bởi khi sử dụng dược liệu này có thể gây co bóp tử cung từ đó gây sảy thai hoặc dọa sinh non. 
• Phụ nữ đang có ý định mang thai: mặc dù tốt cho người kinh nguyệt không đều, căng tức ngực hoặc vô kinh tạm thời. Tuy nhiên, tính dược lý trong vị thuốc này có thể gây mẫn cảm làm ảnh hưởng đến quá trình thụ thai. 
• Trường hợp người bệnh đang mắc ung thư vú, u xơ cổ tử cung vì các hoạt chất có trong dược liệu sẽ làm tăng nồng độ estrogen. 
• Tuyệt đối không củ cốt khí khi đang uống thuốc co mạch hoặc thuốc chống đông máu. 
• Không dùng cho chị em bị rong kinh để tránh rơi và tình trạng chảy máu nhiều hơn. 
• Đối với ca bệnh đang sắp phải phẫu thuật nên dừng sử dụng cốt khí ít nhất 15 ngày trước khi bước vào phẫu thuật vì củ dược liệu này có thể làm tăng nguy cơ bị chảy máu. 
• Uống nước sắc từ cốt khí tốt nhất nên uống sau ăn 20 - 30 phút khi thuốc còn ấm để đạt công dụng tốt nhất. 
• Không uống thuốc để qua đêm vì khi để qua đêm thuốc sẽ tự tạo độc tố gây đau bụng, chướng bụng.
• Nếu người bệnh đang trong thời gian uống thuốc đặc trị theo chỉ định từ trước đó thì không nên tự ý kết hợp điều trị với cốt khí tại nhà khi chưa được sự đồng ý từ bác sĩ. 
• Trong quá trình thực hiện bài thuốc từ dược liệu cốt khí người bệnh nên kết hợp với chế độ ăn uống đầy đủ dinh dưỡng. Kiêng đồ uống chứa cồn, rượu, bia, đồ ăn cay nóng, rau muống, đồ ăn tanh để tránh gây tác dụng phụ. 

Không dùng cốt khí cho phụ nữ mang thai 

Cốt khí dược liệu mang đến nhiều lợi ích tốt cho sức khỏe. Tuy nhiên, người bệnh cần uống đúng liều lượng, uống đúng cách theo hướng dẫn từ lương y để sớm đạt hiệu quả chữa bệnh như mong muốn.

>> Tham khảo thêm:

• Cây lá tiết dê: Đặc điểm, tác dụng và 5 bài thuốc "Đơn Giản Mà Hiệu Quả"