Hải tảo: "Vị thuốc" quý trong điều trị bệnh theo Y học cổ truyền

Hải tảo (rong biển) không những được biết đến là thực phẩm có chứa hàm lượng dinh dưỡng cao, mà còn là vị thuốc trong Đông y được áp dụng nhiều để điều trị bệnh. Vậy hải tảo là gì?

Tác dụng của nó ra sao? Cùng chúng tôi tìm hiểu chi tiết hơn qua bài viết dưới đây.

Tìm hiểu về các công dụng của hải tảo (Sargassum sp.)

Hải tảo là gì?

• Tên thường gọi là: Rong mơ, rau mã vĩ, rau ngoai, tảo biển
• Tên khoa học: Sargassum sp.
• Họ: Rong mơ (Sargassaceae)

Đặc điểm nhận biết

Hải tảo là một nhóm sinh vật đa dạng, chúng có kích thước và hình dạng khác nhau, từ vi tảo đơn bào nhỏ bé đến tảo bẹ khổng lồ dài hàng chục mét. Hải tảo có thể được tìm thấy ở hầu hết mọi môi trường nước, bao gồm đại dương, sông hồ, ao hồ và thậm chí cả nước nóng.

Cây hải tảo có nhiều dạng như tảo phân nhánh, hình ống, dạng miếng, hình sợi… Chúng thuộc nhóm tảo nước mặn (rong mơ) và có màu nâu. Tảo mọc tập trung thành từng đám dài, thường bám vào các bụi san hô hay các mô đá lớn.

Hình ảnh hải tảo khi được thu hoạch

Khu vực phân bố

Hải tảo có mặt hầu hết ở các vùng biển trên thế giới, nhưng tập trung nhiều nhất ở Trung Quốc, Nhật Bản và Hàn Quốc. Ở nước ta, tảo mọc hoang nhiều ở các dãy đá ngầm ven biển và tập trung chủ yếu ở Hà Tĩnh, Thái Bình, Quảng Ninh, Nghệ An…

Thu hái và chế biến

Hải tảo được thu hoạch chủ yếu vào mùa hè. Sau khi đem về, người dân sẽ rửa sạch và loại bỏ tạp chất rồi phơi cho héo bớt. Sau đó, cắt nhỏ thành từng phần và phơi khô để làm thuốc.

Hải tảo được thu hoạch chủ yếu vào mùa hè

Thành phần hoá học

Cây hải tảo có chứa nhiều thành phần hoá học đa dạng như:

• Manitol
• Kali
• Iod
• Alginic acid
• Laminine
• Lipid
• Protid
• Muối vô cơ
• Gelatin
• Sắt
• Amino acid
• …

Tính vị - Quy kinh

• Tính vị: Vị đắng, mặn, tính lạnh và không có độc.
• Quy kinh: Quy vào kinh Thận, Tỳ và Can.

Công dụng của hải tảo đối với sức khỏe

Theo Y học cổ truyền

Hải tảo có tác dụng gì? Trong Đông y, hải tảo có tác dụng lợi thuỷ tiết nhiệt, tán kết, hoá đàm, nhuyễn kiên và hành thuỷ, được chủ trị chữa các bệnh viêm sưng hạch, lao hạch, viêm tràn dịch mào tinh hoàn, phù nề, bướu cổ, nấc cụt, cổ tràng nhạc…

Theo Y học hiện đại

Cung cấp vitamin và khoáng chất

Hải tảo là một nguồn cung cấp vitamin và khoáng chất dồi dào, đóng vai trò quan trọng trong việc duy trì sức khỏe tổng thể như natri, iod, vitamin A, vitamin E, vitamin C, omega 3, sắt, kali… Bên cạnh đó, mỗi loại tảo còn chứa chất chống oxy hoá đem lại nhiều lợi ích cho sức khỏe.

Trong hải tảo có chứa nhiều thành phần dinh dưỡng tốt cho sức khỏe

Phòng ngừa bệnh bướu cổ và bệnh tuyến giáp

Trong hải tảo có chứa nhiều thành phần tyrosine và iod. Đây là hai nguyên tố vi lượng cần thiết cho hoạt động của tuyến giáp. Việc bổ sung iod giúp ngăn ngừa bệnh bướu cổ cũng như các bệnh liên quan đến tuyến giáp như suy giáp, cường giáp, phì đại tuyến giáp… Ngoài ra, iod còn tham gia vào nhiều hoạt động chuyển hoá và trao đổi chất như chuyển hóa beta-carotene trong thức ăn thành vitamin A, tổng hợp protein và tăng khả năng hấp thu ở ruột non.

>> Xem thêm: 7+ Cách chữa hạch ở cổ tại nhà an toàn, giảm sưng nhanh

Cải thiện sức khỏe tim mạch

Chất xơ trong hải tảo có tác dụng hỗ trợ điều hòa huyết áp, làm sạch mạch máu và phòng ngừa các bệnh tim mạch. Nhờ khả năng hòa tan và không hòa tan, chất xơ trong hải tảo giúp điều chỉnh lượng cholesterol trong máu, giảm nguy cơ mắc bệnh tim mạch và đột quỵ.

Ngoài ra, hải tảo còn cung cấp một lượng omega-3 dồi dào, có khả năng phòng ngừa xơ vữa động mạch, giảm nồng độ cholesterol trong máu và duy trì sức khỏe tim mạch hiệu quả. Omega-3 trong hải tảo là axit béo thiết yếu mà cơ thể không tự tổng hợp được, đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ tim mạch, giảm nguy cơ mắc bệnh tim, đột quỵ và rối loạn nhịp tim

Tốt cho hệ tiêu hoá

Hải tảo là thực phẩm được biết đến với hàm lượng chất xơ cao, dao động từ 25% - 75% tùy theo từng loại. Chất xơ đóng vai trò thiết yếu cho hệ tiêu hóa, mang lại nhiều lợi ích như giảm tình trạng táo bón, cải thiện hệ vi sinh trong ruột, hỗ trợ điều hoà nhu động ruột. Đặc biệt, trong hải tảo còn chứa polysaccharide sulfate, một loại đường giúp tăng sản xuất axit béo chuỗi ngắn, cải thiện vi sinh và tạo ra dưỡng chất nuôi dưỡng các tế bào ruột. 

Giảm nguy cơ mắc bệnh tiểu đường

Với hàm lượng chất xơ dồi dào có trong tảo biển sẽ giúp làm chậm khả năng hấp thụ đường, nhờ đó ổn định đường huyết và giảm thiểu nguy cơ mắc các bệnh đái tháo đường. Hơn nữa, các hợp chất fuxoxanthin và alginate còn có khả năng kiểm soát lượng đường trong máu rất tốt. Đồng thời, các axit amin, khoáng chất và vitamin đóng vai trò quan trọng trong quá trình chuyển hoá và trao đổi chất, giúp giảm thiểu rối loạn chuyển hóa - một nguyên nhân gián tiếp gây ra bệnh tiểu đường và hàng loạt các bệnh mãn tính khác.

Phòng bệnh ung thư

Theo các thực nghiệm lâm sàng cho thấy, hải tảo là một trong những thực phẩm có đặc tính chống ung thư rất tốt. Điều này đã được các nhà khoa học chứng minh bằng cách sử dụng hải tảo thường xuyên cho chuột bị ung thư. Từ đó, họ nhận thấy rằng hải tảo có khả năng ngăn ngừa sự phát triển và lây lan của các tế bào ác tính. 

Liều dùng - Cách dùng

Vị thuốc hải tảo nên dùng từ 6 - 12g/ ngày, có thể sử dụng ở dạng tươi, thuốc viên, thuốc sắc, hoặc thuốc bột.

Một số bài thuốc chữa bệnh từ hải tảo

Trị sạn đường mật

• Nguyên liệu: 8g hải tảo, 8g nghệ vàng, 6g mề gà, 12g củ gấu, 12g xuyên sơn giáp, 12g hoạt thạch, 20g đồng tiên lông, 20g cỏ xước, 20g rau má tươi.
• Cách thực hiện: Đem nguyên liệu nấu chung với 500ml nước, đun đến khi nước cạn còn 200ml thì tắt bếp. Nên sử dụng khi bụng đói và nước còn ấm.

Hỗ trợ điều trị cao huyết áp, u bướu, đau tức ngực

• Nguyên liệu: 30g hải tảo, 30g ý dĩ, 3 quả trứng gà.
• Cách thực hiện: Lấy hải tảo và ý dĩ rửa sạch rồi nấu thành canh. Đun đến khi chín thì đập trứng vào khuấy đều, nêm nếm gia vị vừa ăn và thưởng thức. 

Chữa viêm họng, viêm phế quản

• Nguyên liệu: 300g rong biển, 250g củ cải trắng, 50g quả trám.
• Cách thực hiện: Đem rong biển cắt thành khúc, củ cải trắng rửa sạch rồi gọt vỏ và cắt thành từng miếng vừa ăn. Sau đó, cho hết nguyên liệu vào nồi và hầm nhừ. Mỗi ngày ăn 1 lần, ăn liên tục trong 7 - 10 ngày, các triệu chứng sẽ thuyên giảm hẳn.

Chữa sưng hạch ở cổ

• Nguyên liệu: 12g hải tảo, 12g phục linh, 12g côn bố, 6g toàn yết, 6g xuyên sơn giáp, 8g long đởm thảo, 8g đương quy, 8g đào nhân.
• Cách thực hiện: Lấy hết nguyên liệu nghiền thành bột mịn rồi vo thành từng viên. Mỗi lần dùng 6g, ngày uống 2 lần.

Chữa bướu cổ ở giai đoạn đầu

• Nguyên liệu: 1kg hải tảo, 2 thăng rượu.
• Cách thực hiện: Lấy hải tảo rửa sạch rồi cho vào túi lụa, đem ngâm túi đó với rượu đến mùa xuân hoặc mùa hạ thì lấy ra uống. Mỗi ngày uống 3 lần, mỗi lần uống 2 ngụm. Khi dùng hết, bạn lấy phần bã đem phơi khô và tán thành bột, ngày uống 3 lần và lặp lại bài thuốc này 3 lần sẽ thấy nang hạch mất hẳn.

Chữa lở ngứa ngoài da

• Nguyên liệu: 16g hải tảo, 8g hạ khô thảo, 8g ngưu bàng, 8g côn bố, 8g nga truật, 4g tam lăng, 2g bán hạ, 2g trần bì.
• Cách thực hiện: Lấy dược liệu sắc với 600ml nước, đun đến khi nước cạn còn ½ thì ngưng. Chia nước thuốc thành 2 lần và uống trong ngày.

Những lưu ý khi sử dụng hải tảo

Mặc dù hải tảo mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe, tuy nhiên, bạn cũng cần lưu ý một số điều sau khi sử dụng:

• Chỉ nên dùng hải tảo với liều lượng phù hợp với cơ thể. Nếu ăn quá nhiều có thể gây dư thừa iod và tích lũy kim loại nặng.
• Những người có tỳ vị hư hàn cần hỏi ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng hải tảo.
• Hải tảo có thể gây dị ứng, vì vậy người có tiền sử dị ứng với các loại hải sản nên thận trọng khi sử dụng.
• Tuyệt đối không dùng dược liệu hải tảo kết hợp với cam thảo.

Có thể nói, hải tảo vừa là thực phẩm giàu dinh dưỡng, vừa có tác dụng phòng ngừa nhiều bệnh lý. Tuy nhiên, vì tảo có chứa hàm lượng iod và kim loại nặng khá cao nên trước khi sử dụng, bạn nên hỏi ý kiến bác sĩ, chuyên gia về liều lượng và cách dùng để không ảnh hưởng đến sức khoẻ nhé. Trên đây là những thông tin về hải tảo mà Dược Thái Minh muốn cung cấp cho bạn. Cảm ơn bạn đã đón đọc!

||Một số loại dược liệu có tác dụng tương tự:

• Hoa hòe chữa bệnh gì? 6 lợi ích tuyệt vời ẩn chứa trong vị thuốc quen thuộc này
• Cây Lá Hen - Thảo dược dành cho bệnh Hen suyễn
• Cây hoàng liên là gì? Tác dụng và cách dùng hoàng liên