Lá sắn thuyền: Đặc điểm, công dụng, cách dùng, kiêng kị

Thẩm định bởi:

Dược sĩ Nguyễn Hải Anh

Chuyên khoa: Dược lâm sàng, dược lý, dược liệu, dược bào chế

Lá sắn thuyền là loại dược liệu thường được dùng trong chữa trị các vết thương phần mềm.

Để tìm hiểu rõ hơn về các tác dụng dược lý của dược liệu này, hãy cùng Dược Thái Minh tìm hiểu nhé!

Lá sắn thuyền – Đặc điểm, công dụng, cách dùng, kiêng kỵ

Cây sắn thuyền là gì?

Tên tiếng Việt: Sắn làm thuyền
Tên khoa học: Syzygium polyanthum (Wight) Walf
Tên đồng nghĩa: Syzygium resinosum (Gagnep.) Merr. et Perry
Họ: Myrtaceae (Sim)

Cây sắn thuyền là loài thuộc họ Sim, mọc hoang dại và được trồng rộng rãi ở hầu hết các tỉnh thành miền Bắc nước ta như Hà Nội, Nam Định, Hòa Bình, Thái Bình, Ninh Bình,... Phần vỏ của cây được sử dụng để sàm thuyền, nên cây còn có tên gọi khác là sắn xàm thuyền.

Đặc điểm chung

Đây là loài cây có thân thẳng đứng, hình trụ, cao tới 15m.
Cành của cây sắn thuyền nhỏ, gầy và dài; lá mọc đối, sum suê, khi khô mặt trên có màu đen nhạt, còn mặt dưới có các điểm hạch nhỏ.
Hoa mọc thành cụm ở kẽ những lá đã rụng hoặc chưa rụng. Nụ hoa dài khoảng 3mm đến 4mm, rộng từ 2.5mm đến 3mm, có hình lê, gần giống hình cầu.
Cây ra quả vào mùa thu, quả mọc thành từng chùm, khi chín có màu tím đỏ, vị ngọt và chát.

Hình ảnh cây sắn thuyền

Thu hái và sử dụng

Bộ phận sử dụng của cây sắn thuyền làm dược liệu là lá và vỏ cây. Cây được thu hái quanh năm, nhưng thời điểm thích hợp nhất là từ tháng 5 đến tháng 9 khi lá phát triển mạnh và xanh non, cho hiệu quả sử dụng tốt nhất.

Sau khi thu hái, người ta thường đem lá của cây giã nát và đắp lên vết thương. Dạng bào chế phơi khô và tán bột từ loại dược liệu này vẫn đang được nghiên cứu. Ngoài việc dùng làm thuốc, lá non và quả của sắn thuyền còn được sử dụng trong ẩm thực, như lá non để ăn gỏi. Vỏ cây được dùng để sàm thuyền và kết hợp với củ nâu để nhuộm lưới.

Thành phần hóa học

Thành phần lá của sắn thuyền có chứa tinh dầu, nhựa, chất nhầy, tanin. Trong khi đó, triterpenoids,kaempferol được tìm thấy trong phần hoa. Còn phần quả có chứa phenol và glycoside.

Cây sắn thuyền có tác dụng gì?

Lá sắn thuyền có tác dụng gì? – Phần lá và vỏ của sắn thuyền có tính mát, vị đắng, hơi chát.

Tác dụng của quả và lá sắn thuyền

Theo y học cổ truyền

Theo y học cổ truyền, quả sắn thuyền được cho là có nhiều tác dụng hữu ích như làm lành vết thương, tiêu viêm, thu sáp và kháng khuẩn. Thường được sử dụng để điều trị vết thương phần mềm, sát khuẩn, và các bệnh như bạch đới, tiêu chảy.

Tuy nhiên, cần hạn chế sử dụng quả sắn thuyền do có khả năng gây kỵ khá nhiều đối tượng. Do đó, trước khi sử dụng quả sắn thuyền, nên tham khảo ý kiến của bác sĩ chuyên môn.

Theo y học hiện đại

Lá sắn thuyền khi giã nhỏ và trộn với muối hoặc không có muối cũng có tác dụng ức chế vi khuẩn, tương tự như một số loại thuốc kháng sinh thông thường được sử dụng đối với các chủng vi khuẩn như Staphylococcus aureus, Pyogenes và Bacillus proteus.
Lá sắn thuyền tươi khi giã nát và đắp lên vết thương cũng đã được thử nghiệm và có tác dụng làm lành vết thương, ngăn ngừa nhiễm trùng, và hỗ trợ tái tạo mô nhanh chóng. Bột lá sắn thuyền khô mịn cũng có tác dụng tương tự.
Lá sắn thuyền cũng được biết đến là tăng cường quá trình phản ứng miễn dịch của cơ thể đối với viêm, giúp kích thích sự sản sinh các tế bào miễn dịch như Plasmoxit, fibrôxit, tế bào sao, lymphoxit... từ đó tạo ra kháng thể mạnh hơn chống lại các tác nhân gây viêm.
Nó cũng có tác dụng giãn mạch tại chỗ, có thể được ứng dụng trong điều trị các vấn đề về mạch máu như giãn mạch tai thỏ và giãn mạch tại các vùng khác trên cơ thể.

Tham khảo một số bài thuốc có sử dụng cây sắn thuyền

Lá sắn thuyền được sử dụng trong rất nhiều bài thuốc chữa bệnh. Dưới đây là một số bài thuốc được dùng phổ biến:

Bài thuốc đông y sử dụng lá sắn thuyền

Chữa vết thương phần mềm, chống nhiễm khuẩn

Với bài thuốc này, trước tiên cần rửa sạch vết thương sau khi đã cầm máu (nếu có chảy máu). Lấy một nắm lá cây tươi, bỏ cọng, rửa sạch, giã nhỏ và đắp lên vết thương. Sau đó, băng lại và thay băng sau mỗi 2 ngày.

Hoặc có thể áp dụng cách khác: lấy lá sắn thuyền bỏ cọng, phơi khô, giã nhỏ và rây mịn. Khi sử dụng, không cần băng vết thương lại mà chỉ cần rắc bột lên. Cách này thích hợp hơn vào mùa hè vì vết thương được thông thoáng khi không băng kín, và dạng bột có thể rắc đều khắp các kẽ vết thương, giúp vết thương nhanh lành.

Chữa đầy bụng, chướng bụng, sôi bụng, đại tiện phân lỏng

Để giảm tình trạng đầy, chướng, sôi bụng hoặc tiêu chảy ra phân lỏng, bạn có thể dùng bài thuốc sau: lấy một nắm lá sắn thuyền non, giã nhỏ và đun sôi với nước. Sau đó, uống nước này mỗi ngày 2 lần và duy trì từ 2 đến 3 ngày.

Lá sắn thuyền được sử dụng trong bài thuốc chữa đầy bụng, chướng bụng và sôi bụng.

Chữa đau rát họng do viêm họng

Để giảm đau rát họng do viêm họng, bạn có thể chuẩn bị một nắm lá sắn thuyền và một nắm lá nhọ nồi. Rửa sạch và giã nhỏ chúng, sau đó ép lấy phần nước cốt. Pha trộn 20ml mật ong vào phần nước cốt này, quấy đều và dùng để ngậm và súc họng trước khi đi ngủ.

Lưu ý khi sử dụng cây sắn thuyền

Khi sử dụng cây sắn thuyền, cần lưu ý những điều sau đây để đảm bảo an toàn và hiệu quả:

Lưu ý khi sử dụng lá sắn thuyền chữa bệnh

Không tự ý sử dụng sắn thuyền để điều trị vấn đề sức khỏe. Trước khi bắt đầu điều này, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ để biết cách sử dụng và liều lượng phù hợp. Không thay đổi liều dùng hay cách sử dụng mà không có sự tư vấn của bác sĩ.
Rửa sạch lá sắn thuyền tươi trước khi sử dụng, tránh sử dụng lá đã úa vàng, hư hỏng hoặc dập nát.
Kết hợp sử dụng bài thuốc từ cây sắn thuyền với chế độ dinh dưỡng và lối sống lành mạnh để đạt được hiệu quả tối đa trong việc cải thiện sức khỏe.
Tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng sắn thuyền để chữa các vấn đề sức khỏe đang gặp phải.

Trên đây là một số thông tin về cây sắn thuyền, tác dụng dược liệu, bài thuốc cùng một số lưu ý khi sử dụng. Dược liệu này có thể đem lại hiệu quả nếu dùng đúng cách, liều lượng và kết hợp đúng bài thuốc. Tuy nhiên, lời khuyên cho bạn là nên tham khảo ý kiến từ bác sĩ trước khi sử dụng.

Xem thêm:

Cập nhật lúc: 2024/07/05

Nhiều lượt xem