Măng cụt có tác dụng gì? 7+ lợi ích tuyệt vời mà bạn cần biết

Măng cụt, một loại quả được mệnh danh là "nữ hoàng của các loại trái cây", với lớp vỏ tím huyền bí và phần thịt trắng ngọt ngào. Vậy ăn măng cụt có tốt không? Sau đây, hãy cùng chúng tôi tìm hiểu rõ hơn về đặc điểm, công dụng của loài cây măng cụt này nhé!

Măng cụt: đặc điểm, công dụng và cách sử dụng

Tìm hiểu chung về cây măng cụt

• Tên gọi khác: Sơn, Giáng Châu, Trúc Tử, Mangoustanier, Mangosteen…
• Tên khoa học: Garcinia mangostana L.
• Họ: Họ Bứa (Clusiaceae)
• Tên dược liệu: vỏ quả và vỏ cây-Pericarpium et Cortex Garciniae Mangostanae.

Hình ảnh cây măng cụt trên thực tế

Đặc điểm thực vật

• Măng cụt là cây ăn quả nhiệt đới, sống lâu năm. Cây thuộc thân gỗ, có nhiều cành, tán rộng, với chiều cao thể lên tới 25 mét. Khi đam vào thân cây sẽ thấy có nhựa vàng chảy ra.
• Lá măng cụt màu xanh đậm, khá dày, có hình dáng thuôn dài. Kích thước chiều dài khoảng tầm 15-20cm, chiều rộng khoảng tầm 7-10cm. Trên cùng một cây có thể mọc cả hoa đực và hoa cái lẫn hoa lưỡng tính. 
• Hoa mọc thành từng chùm hoặc đơn độc, có 4 cánh màu trắng kem phớt đỏ bên trên 4 lá đài cứng. Trong hoa có bầu và 16-17 nhị hoa.
• Quả măng cụt có hình tròn, khi quả non có màu xanh nhạt, sau dần chuyển sang sắc tím nhạt, tím đỏ như màu rượu vang. Mỗi quả chứa từ 5-8 múi trắng, có vị chua ngọt, ở giữa thịt quả có hạt to màu nâu. 

Trên thực tế, người ta chỉ mới quan sát thấy cây cái. Theo nghiên cứu cho thấy, trong số các nhị lép (staminode) bao xung quanh bầu có thể chứa phấn hoa.

Khu vực phân bố

Măng cụt được trồng ở nhiều quốc gia trên thế giới như Trung Quốc, Myanmar, Thái Lan, Ấn Độ, Philippines, Malaysia, Lào… Ở nước ta, măng cụt là loại di thực được các nhà truyền giáo mang giống từ nước ngoài về. Cây ưa sống ở những vùng khí hậu nóng ấm tại các tỉnh miền nam như Đồng Nai, Bình Dương, Tây Ninh, Gia Định. Một số ít khu vực ở Huế cũng được trồng nhưng năng suất thấp.

Măng cụt ưa sống ở những vùng khí hậu nóng ấm tại các tỉnh miền nam nước ta

Thu hái và chế biến

Vỏ thân cây măng cụt sẽ được thu hoạch quanh năm. Sau khi lột sẽ được đem về rửa sạch, băm nhỏ và phơi khô.

Riêng phần vỏ quả phải đợi đến mùa cây ra trái và cho quả chín, thông thường sẽ vào tháng 5-tháng 8. Sau khi ăn lớp thịt quả màu trắng bên trong, vỏ sẽ được giữ lại, để nguyên hoặc thái mỏng phơi khô cất trữ làm thuốc.

Thu hoạch măng cụt vào tháng 5- tháng 8

Thành phần hoá học

• Vỏ quả có thành phần bao là tanin (7-13%), polysaccharides (khoảng 27%), chất nhựa, polyphenol, anthocyanidin và các dẫn chất xanthone (garcinon, mangostin…)...
• Vỏ thân cây măng cụt chứa thành phần chủ yếu là tanin (chiếm 13,61%) và 14,59% thành phần khác (theo Bull. Office Colonial, số 136, tháng 4-1919).
• Quả măng cụt chứa cacbonhydrat, năng lượng, chất xơ, chất béo, photpho, kali, sắt, mangan, vitamin nhóm B,C cùng nhiều khoáng tố khác.
• Lá măng cụt chứa tri-hydroxy methoxy và xanthones.

Tác dụng của măng cụt đối với sức khỏe

Theo y học cổ truyền

• Măng cụt có vị chát, tính ấm, được quy vào kinh đại tràng. 
• Vỏ măng cụt có tác dụng gì? Vỏ măng cụt có tác dụng làm săn chắc da, cầm tiêu chảy, trừ lỵ, chủ trị điều trị các bệnh tiêu chảy, khí hư, bạch đới.
• Vỏ thân cây có tác dụng chữa tiêu chảy.

Theo y học hiện đại

Kháng khuẩn, kháng viêm

Quả măng cụt có tác dụng gì? Xanthones - hợp chất quý giá có trong vỏ măng cụt, không chỉ có khả năng kháng khuẩn, tiêu viêm mạnh mẽ mà còn là một "lá chắn" bảo vệ sức khỏe răng miệng. Súc miệng bằng nước sắc vỏ măng cụt sau bữa ăn giúp ức chế sự phát triển của vi khuẩn gây hại, ngăn ngừa hôi miệng hiệu quả và mang lại hơi thở thơm mát.

Hỗ trợ tiêu hoá, kiết lỵ

Bên cạnh tác dụng bảo vệ tế bào khỏi những tác động có hại, hoạt chất Xanthones còn đóng vai trò quan trọng trong việc tăng cường quá trình chuyển hóa năng lượng. Thêm vào đó, chiết xuất từ vỏ quả này còn thể hiện khả năng ức chế sự phát triển của nhiều loại vi khuẩn gây bệnh đường ruột, đặc biệt hiệu quả trong việc phòng ngừa và hỗ trợ quá trình điều trị kiết lỵ.

Bảo vệ - điều trị các bệnh về hệ thần kinh

Nhờ khả năng chống viêm và ức chế quá trình oxy hóa mạnh mẽ, xanthone trong măng cụt góp phần bảo vệ tế bào thần kinh, giảm thiểu tổn thương và hỗ trợ quá trình điều trị các bệnh lý về thần kinh trung ương.

Chống ký sinh trùng

Mangostin, hoạt chất chính trong măng cụt đã được chứng minh có tác dụng ức chế sự phát triển của nhiều loại ký sinh trùng, trong đó có ký sinh trùng sốt rét và amip gây viêm giác mạc.

Giảm cân

Các kháng thể Xanthones trong măng cụt giúp các tế bào trở nên mềm và có thể thấm nước. Đồng thời biến thực phẩm chúng ta ăn trở thành năng lượng. Điều này giúp chúng ta thoải mái hơn và dễ dàng giảm cân.

Ngăn ngừa bệnh tim mạch

Măng cụt đóng vai trò quan trọng trong việc bảo vệ hệ tim mạch nhờ khả năng chống oxy hóa mạnh mẽ. Các hợp chất trong măng cụt giúp ngăn ngừa tổn thương tế bào, làm chậm quá trình lão hóa của mạch máu. Từ đó giảm nguy cơ mắc các bệnh lý tim mạch như xơ vữa động mạch, huyết áp cao.

Ngăn ngừa ung thư

Các nghiên cứu khoa học đã chỉ ra rằng, dịch chiết và các hợp chất phân lập từ vỏ quả măng cụt có khả năng ức chế sự phát triển của nhiều loại tế bào ung thư. Đặc biệt, hợp chất xanthone nổi bật với khả năng chống oxy hóa mạnh mẽ, giúp trung hòa các gốc tự do gây hại và ức chế sự tăng sinh của tế bào ung thư.

Các bài thuốc chữa từ măng cụt

Bài thuốc trị rạn da ở phụ nữ sau sinh

Chuẩn bị: Vỏ quả măng cụt, rượu trắng 40 độ.

Cách thực hiện:

• Đem vỏ quả măng cụt phơi khoảng 2 nắng cho hơi khô se lại.
• Cho vỏ vào bình thuỷ tinh rồi đổ ngập rượu vào ngâm trong 2 tuần.
• Khi sử dụng gạn lấy rượu rồi thoa bóp và massage trực tiếp lên vùng da bị rạn.

Bài thuốc điều trị bệnh tiêu chảy

Chuẩn bị: 10 vỏ quả măng cụt.

Cách thực hiện:

• Lấy vỏ quả măng cụt bẻ nhỏ cho vào nồi đất.
• Đổ thêm 500ml nước vào rồi dùng tàu lá chuối đậy kín bên trên.
• Đem đun hỗn hợp đó cho sôi rồi vặn nhỏ lửa cho đến khi nước chuyển sang màu đỏ sẫm.
• Mỗi ngày uống 3-4 chén cho đến khi khỏi tiêu chảy.

Bài thuốc trị bệnh lỵ

Chuẩn bị: 6g vỏ quả măng cụt, 8g cây mã xỉ hiện (rau sam), 8g rau má, 8g bạch hoa thảo, 8g cỏ sữa, 6g trà xanh, 4g vỏ quýt, 4g quốc lão (cam thảo), 3 lát gừng tươi.

Cách thực hiện:

• Cho hết dược liệu vào nấu thành nước thuốc.
• Gạn lấy nước uống vài lần trong ngày.

Bài thuốc trị hôi miệng

Chuẩn bị: vỏ quả măng cụt, 2 thìa mật ong, 200ml nước.

Cách thực hiện:

• Nạo lấy lớp thịt bên trong vỏ quả măng cụt.
• Đem xay nhuyễn cùng 2 thìa mật ong và 200ml nước.
• Lọc lấy nước uống.

Bài thuốc trị nóng trong, giải nhiệt

Chuẩn bị: Măng cụt.

Cách thực hiện:

• Ép măng cụt lấy nước.
• Cho thêm 1 thìa nước cốt chanh và đường vào khuấy đều là có thể thưởng thức.

Bài thuốc giảm cân, chữa béo phì

Chuẩn bị: Vỏ quả măng cụt.

Cách thực hiện:

• Thái nhỏ vỏ quả măng cụt rồi đem phơi khô.
• Mỗi ngày dùng lấy 1 nắm nhỏ cho vào ấm hãm cùng nước sôi.
• Ủ trong khoảng 15 phút rồi uống.

Một vài câu hỏi thường gặp

Ăn măng cụt có nóng không?

Theo các phân tích chỉ ra rằng, măng cụt cũng chứa một hàm lượng đường khá cao giống phần lớn các loại trái cây nhiệt đới khác. Vì vậy, khi ăn quá nhiều măng cụt sẽ gây nóng cho cơ thể. Trong trường hợp này, đường sẽ nhanh chóng đi vào máu và chuyển hóa thành năng lượng, sinh ra nhiệt. Từ đó sẽ khiến bạn cảm thấy bị nóng trong người.

Bầu ăn măng cụt được không?

Măng cụt được xem là một loại trái cây có nhiều lợi ích cho sức khỏe, đặc biệt là người bệnh tiểu đường. Đối với bà bầu, ăn măng cụt trong thai kỳ giúp điều chỉnh lượng đường trong máu và bảo vệ cơ thể khỏi các tác động nguy hiểm của bệnh tiểu đường khi mang thai.

Tiểu đường ăn măng cụt được không?

Sau sinh ăn măng cụt được không?

Theo các chuyên gia dinh dưỡng, các chị em sau sinh và đang cho con bú không nên ăn măng cụt. Bởi trong măng cụt có chứa một số thành phần không tốt có thể ảnh hưởng đến sức khoẻ như mất ngủ, ảnh hưởng chất lượng sữa, dị ứng, phát ban, đau dạ dày, tiêu chảy, táo bón…

Bà đẻ ăn măng cụt được không?

Ăn măng cụt có béo không?

Trong 100g măng cụt có chứa khoảng 73 calo, một quả măng cụt chứa khoảng 30-40 calo. Ngoài ra trong thành phần măng cụt không chứa cholesterol và chất béo bão hoà nên đây được coi là loại quả không gây béo.

Ăn măng cụt có nổi mụn không?

Như đã nêu trên, măng cụt nếu ăn quá nhiều sẽ gây nóng trong, từ đó có thể dẫn đến việc nổi mụn nhiều.

Đau dạ dày ăn măng cụt được không?

Câu trả lời là có. Những đối tượng đau dạ dày, trào ngược dạ dày có thể sử dụng măng cụt, bởi xanthone có trong thành phần có thể trung hòa acid dạ dày. Đồng thời làm dịu, thư giãn tinh thần và cải thiện tâm trạng.

Những lưu ý khi sử dụng măng cụt

• Không nên ăn quả hay sử dụng dược liệu măng cụt trong một khoảng thời gian dài. Điều này có thể khiến cơ thể bị nhiễm axit lactic nghiêm trọng, gây ra các triệu chứng bất thường như buồn nôn, dị ứng da, nổi mẩn ngứa, sốc hoặc thậm chí là đe doạ tính mạng.
• Những người bị rối loạn chảy máu không nên dùng măng cụt bởi nó có thể làm chậm quá trình đông máu, tăng nguy cơ chảy máu.
• Trước 2 tuần thực hiện phẫu thuật không nên dùng măng cụt. Chất Xanthones trong măng cụt có thể ảnh hưởng đến quá trình đông máu, làm vết thương chảy máu nhiều.
• Không dùng măng cụt cho những đối tượng bị dị ứng, mẫn cảm với một trong các thành phần của măng cụt.

Như vậy, với những thông tin trong bài viết trên của Dược Thái Minh, có thể thấy măng cụt mang lại nhiều lợi ích cho sức khỏe, song chúng ta vẫn cần sử dụng nó một cách hợp lý và kết hợp với chế độ ăn uống cân bằng. Hãy tham khảo ý kiến của các chuyên gia dinh dưỡng để có những lựa chọn tốt cho bản thân và gia đình.

|| Một số bài viết liên quan dành cho bạn:

Cây đậu bắp và những tác dụng của đậu bắp với sức khỏe. Xem Ngay!

Hoa bụp giấm: Công dụng, cách dùng & các bài thuốc hay

Sâm Ô Linh (Xylaria nigripes): Kho tàng dinh dưỡng quý giá cho sức khỏe