Nhục đậu khấu là loại dược liệu không chỉ được sử dụng rộng rãi trong Đông y mà còn cả trong Y học hiện đại. Ở bài viết này, chúng tôi sẽ đưa bạn khám phá "kho tàng" lợi ích mà nhục đậu khấu mang lại, hứa hẹn sẽ khiến bạn "ngỡ ngàng" đấy!
Nhục đậu khấu là gì?
Cây nhục đậu khấu là gì?
Nhục đậu khấu là một loài cây có hoa, được biết đến với tên gọi khác là ngọc quả, nhục quả, già câu lắc, đậu khấu, thuộc họ Nhục đậu khấu (Myristicaceae) có tên khoa học là Myristica Fragrans.
Đặc điểm của cây nhục đậu khấu
Nhục đậu khấu là cây thân gỗ nhẵn, cành mỏng, có chiều cao từ 8 - 10m. Lá cây mọc so le nhau, các phiến lá có hình mác, gốc lá rộng, mép lá nguyên, có 8 - 10 gân lá đối xứng hai bên, với độ dài khoảng 5 - 15cm và rộng từ 3 - 7cm.
Hoa thường mọc thành xim ở kẽ lá, có màu vàng trắng. Mỗi cụm hoa dài 1 - 3cm và nhẵn, các thuỳ hoa có hình bầu dục hoặc tam giác, bên ngoài màu nâu.
Quả hạch, có hình cầu hoặc hình quả lê với đường kính khoảng 5 - 8cm. Quả thường mọc đơn và có cuống ngắn hoặc cuống dài quả buông thõng xuống. Khi chín, đáy của quả sẽ nở ra theo chiều dọc thành hai mảnh lộ ra phần hạt bên trong, hạt nhục đậu khấu có vỏ dày và được bao bọc bởi một lớp áo màu hồng bên ngoài.
Hình ảnh hạt nhục đậu khấu
Thành phần hoá học
Dược liệu nhục đậu khấu có chứa nhiều thành phần hoá học, bao gồm:
- Lá (tươi hoặc khô): Trong lá chứa nhiều loại tinh dầu.
- Áo hạt: Có chứa tinh dầu và các axit béo.
- Nhân hạt: Chứa chất béo vị đắng, tinh bột, tinh dầu bay hơi và một lượng nhỏ Acid Myristic.
- Hạt (chín hoặc khô): Chứa khoảng 25 - 40% tinh dầu cố định và 5 - 10% tinh dầu bay hơi. Ngoài ra, vị thuốc nhục đậu khấu còn một số thành phần dinh dưỡng khác như: nước, chất vô cơ, Pectin, Protein, Phosphor, Pentosan…
Bộ phận sử dụng
Các bộ phận của câu nhục đậu khấu có thể bào chế thành các vị thuốc gồm:
- Nhục đậu khấu: Đây là phần nhân phơi (sấy) khô.
- Ngọc quả hoa: Là lớp áo có màu hồng của hạt nhục đậu khấu đã được phơi (sấy) khô.
Các bộ phận của cây nhục đậu khấu sử dụng làm thuốc chữa bệnh
Khu vực phân bố
Cây nhục đậu khấu có nguồn gốc từ quần đảo Maluku (Indonesia) và được trồng ở các nước vùng nhiệt đới như Campuchia,, Ấn Độ, Malaysia và các tỉnh miền Nam nước ta.
Thu hái và chế biến
Cây nhục đậu khấu sau khi trồng được 7 năm sẽ bắt đầu thu hoạch. Mỗi năm có thể thu hoạch 2 lần, mỗi lần vào các tháng 11 - 12 và một lần vào tháng 4 - 6. Khi đã bắt đầu thu hoạch thì có thể thu hoạch luôn trong vòng 60 - 70 năm. Mức thu hoạch đạt cao nhất vào năm thứ 25. Từ năm thứ 10 - năm thứ 25, mỗi cây sẽ cho ra 1.500 - 2.000 quả, nghĩa là chừng 8 - 10kg quả.
Sau khi thu hoạch, người dân sẽ loại bỏ vỏ quả, lấy riêng áo hạt rồi ngâm muối và phơi (sấy) khô. Hạt đem sấy ở lửa nhẹ (600) cho đến khi lắc lên thấy kêu lóc cóc thì đem đập lấy nhân bên trong, phân loại to nhỏ rồi ngâm chung vào nước vôi với mục đích tránh bị sâu bọ mối mọt (thường việc sấy khô này sẽ kéo dài khoảng 2 tháng).
Cách chế biến hạt nhục đậu khấu
Các tác dụng của nhục đậu khấu
Trong y học cổ truyền, nhục đậu khấu có vị cay tính ôn, quy kinh tỳ, vị, đại trường có công dụng:
- Âm trung tiêu hạ khí giúp hỗ trợ ăn tiêu, bền ruột. Thường được ứng dụng để chữa chứng chướng bụng, đầy hơi.
- Theo Dược tính luận: Chủ trị trẻ nhỏ bị trào ngược, khó tiêu, đau bụng, không bú sữa.
- Theo Khai bảo bản thảo: Ấm trung tiêu giúp chữa lạnh tích âm bụng gây đau chướng hoặc nôn chảy nước bọt, tiêu ăn, khí lạnh.
- Theo Bản thao kinh độc: Chữa chứng tinh lạnh.
- Theo Cương mục: Ấm tỳ vị, hỗ trợ đại tràng.
- Theo Vân Nam trung dược tư nguyên danh lục: Ấm tỳ vị, bền chặt đại tràng, hạ khí, trị vỵ lạnh tả lâu, bụng chướng đau khó chịu, nôn mửa.
- Theo Bản thảo cầu nguyên: Chữa tiết tả do thận, mọc ngược xung lên, nguyên dương nổi lên gây đau đầu chóng mặt.
Trong Y học hiện đại, một vài nghiên cứu đã chỉ ra rằng, các thành phần có trong nhục đậu khấu có thể:
- Tăng cường chức năng não bộ: Các hợp chất Myristicin có thể giúp cải thiện trí nhớ, kích thích hệ thần kinh và hỗ trợ điều trị chứng bệnh Alzheimer.
- Cải thiện tình trạng mất ngủ: Hạt nhục đậu khấu có thể làm dịu căng thẳng, stress, lo âu. Từ đó, tăng cường giải phóng Serotonin giúp an thần, cải thiện chất lượng giấc ngủ.
- Tăng cường hệ miễn dịch cơ thể: Các vitamin và khoáng chất có trong nhục đậu khấu có thể bảo vệ cơ thể khỏi các gốc tự do, nhờ đó tăng sức đề kháng tốt hơn.
- Hỗ trợ các hoạt động của hệ tiêu hoá: Nhục đậu khấu kích thích tiết dịch tiêu hóa, giúp cải thiện tiêu hóa và giảm các triệu chứng khó tiêu, đầy bụng, ợ chua.
- Cải thiện sức khỏe tim mạch: Nhục đậu khấu còn giúp giảm huyết áp, cholesterol và nguy cơ mắc bệnh tim mạch.
- Hỗ trợ quá trình đào thải độc tố: Hàm lượng Magie và chất chống oxy hóa trong nhục đậu khấu giúp hạn chế sự phát triển của các gốc tự do. Đồng thời kích thích các enzym hỗ trợ quá trình thải độc tố trong cơ thể.
Một số bài thuốc chữa bệnh từ nhục đậu khấu
Bài thuốc chữa tiêu chảy, nôn mửa, đau bụng, ăn không tiêu
Nguyên liệu:
- 0,5g bột nhục đậu khấu
- 0,2g bột đinh hương
- 1g đường sữa
Cách thực hiện:
- Trộn đều bột nhục đậu khấu và đinh hương với nhau.
- Hoà thêm 1g đường sữa vào và uống.
- Chia làm 3 lần uống trong ngày.
Ngoài nhục đậu khấu, hậu phác cũng là dược liệu chữa tiêu chảy, nôn mửa, đau bụng, ăn không tiêu hiệu quả được lưu truyền từ lâu trong dân gian và sử dụng nhiều y học cổ truyền với tác dụng vượt trội, ít tác dụng phụ. Cùng tìm hiểu ngay nhé!
Bài thuốc điều trị chứng thấp chướng, chán ăn
Nguyên liệu:
- Đậu khấu, binh lang mỗi vị 1 phân
- 1,5g hắc sửu
Cách thực hiện:
- Nghiền nát các nguyên liệu trên thành bột mịn.
- Vo thành từng viên bằng hạt đậu xanh.
- Mỗi lần sử dụng 10 - 20 viên, ngày uống 3 lần sau bữa ăn chính.
Bài thuốc trị tiết tả hư từ, lý khí
Nguyên liệu:
- 2 quả nhục đậu khấu
- Dấm gạo
- Bột miến
Cách thực hiện:
- Đem nhục đậu khấu, dấm gạo hoà với bột miến.
- Mang đi gói kín lại đặt trong tro nước khiến vàng sém rồi nghiền nhỏ.
- Mỗi lần dùng 2 - 3g.
Bài thuốc điều trị rong kinh, đau bụng kinh
Khi bạn gặp tình trạng rong kinh và muốn biết bị rong kinh uống gì hết, đừng bỏ qua bài thuốc cổ phương có chứa nhục đậu khấu chữa rong kinh, đau bụng kinh dưới đây!
Nguyên liệu:
- Bột đậu khấu
- Ngọn cây gai mèo
- Bạch đậu khấu
- Đinh hương
- Long não
- Bạch hoa xà
Cách thực hiện:
- Lấy các dược liệu mỗi vị một phân lượng bằng nhau.
- Đem tất cả tán thành bột mịn rồi trộn đều.
- Mỗi lần dùng 0,75 - 1,5g, uống kèm với mật ong.
- Ngày uống 2 lần.
Bài thuốc chữa đau bụng, ruột kêu
Nguyên liệu:
- 1g nhục đậu khấu bỏ vỏ
- 2g miến trắng
- Nước gừng tươi
Cách thực hiện:
- Lấy nhục đậu khấu nghiền nhỏ rồi trộn với miến trắng.
- Hoà chung hai nguyên liệu trên với nước gừng tươi để tạo thành bánh gói bột nhục quả.
- Sử dụng 2 lần/ ngày, mỗi lần 3g.
Độc tính và những kiêng kỵ khi dùng nhục đậu khấu
- Hạt nhục đậu khấu chứa nhiều tinh dầu dễ bay hơi với thành phần chính là Terpen, Axit Myristic và dầu béo. Khi sử dụng quá liều có thể gây ngộ độc dẫn đến xảy ra các triệu chứng như chóng mặt, giãn đồng tử, co giật.
- Nếu dùng hơn 7,5g bột đậu khấu mỗi ngày có thể gây ra chóng mặt, mất tiếng, thay đổi giọng nói, nguy hiểm hơn là có nguy cơ tử vong cao.
- Tuyệt đối không dùng đậu khấu cho người bệnh lỵ và tiêu chảy do thấp nhiệt.
- Trong bài thuốc chứa cây gai mèo có thể gây nghiện hoặc dễ ngộ độc. Vì vậy, người dùng cần thận trọng khi sử dụng.
Bài viết trên của Dược Thái Minh, chúng tôi đã giới thiệu đến bạn đọc các thông tin xoay quanh về nhục đậu khấu và một số bài thuốc mà bạn có thể áp dụng . Tuy nhiên, nội dung bài viết mang tính chất tham khảo. Do đó, trước khi sử dụng, bạn nên hỏi ý kiến thầy thuốc và sử dụng theo hướng dẫn để đảm bảo an toàn.
>> Xem thêm:
Cập nhật lúc: 2024/05/22
