Bồ kết là cây gì? Đặc điểm, hình ảnh, chữa bệnh gì?

Bồ kết từ lâu đã được biết đến là dược liệu chăm sóc tóc hàng đầu giúp sạch gàu, giảm gãy rụng. Bên cạnh những công dụng đó nó còn mang đến hiệu quả trong việc cải thiện ho hen, sát trùng, chữa sâu răng…. Để hiểu hơn về dược liệu mời bạn cùng theo dõi những thông tin được tổng hợp trong bài viết dưới đây.

I. Thông tin cơ bản về dược liệu bồ kết 

- Đặc điểm

Cây bồ kết tên khoa học là Fructus Gleditschiae, trong dân gian nó còn được gọi với tên khác là trùm kết, trư nha tạo giác, tạo giác. Hiện nay các bộ phận trên cây dược liệu này như quả, hạt, gai bồ kết đều được sử dụng: 

• Quả màu đen dài, hơi mỏng, cong như lưỡi liềm, thường được thu hái khi chín khô. Nếu sử dụng quả làm thuốc người ta sẽ bỏ hạt bên trong, sau đó phơi hoặc sấy khô rồi tán thành bột mịn hoặc đốt thành tro tùy vào mục đích sử dụng. Theo đông y, quả có tính ôn vị cay đồng thời nó cũng chứa tới 10% là các hoạt chất saponin màu vàng, saponin gleditsia B-G, saponin australozit, 5 chất flavonoid (homorientin, saponaretin, vitestin, inteolin, orientin). Tất cả các hoạt chất này đều mang đến công dụng tiêu diệt trùng roi âm đạo, diệt siêu vi trùng. 
• Hạt bồ kết - Semen Gleditschiae: hạt được lấy từ bên trong quả sau khi quả đã được sấy hoặc phơi khô. Đặc trưng bởi tính ôn, vị cay mang đến công dụng thông đại tiện, chữa mụn, tán kết…. 
• Gai (Semen Gleditschiae) - bộ phận này còn được gọi với tên khác là tạo thích: bộ phận này được thu hoạch trực tiếp từ thân cây. Sau khi được thu hái người ta sẽ phơi hoặc sấy khô nhằm mục đích tiêu ung độc, thông sữa, sát trùng, xẹp mưng mủ….

Hình ảnh quả bồ kết trong thực tế

- Phân bố, thu hái 

Cây thường mọc dại nhiều tại các tỉnh phía Bắc, chỉ tính riêng tại đảo Cát Bà hàng năm cho thu hoạch tới 40 tấn bồ kết. 

Tháng 10 - 11 hàng năm là thời gian lý tưởng để thu hoạch quả bồ kết, sau khi được thu hái về nó sẽ được phơi hoặc sấy khô rồi sử dụng trong các bài thuốc dân gian. 

II. Quả bồ kết có tác dụng gì?

Bồ kết không chỉ là dược liệu mang đến công dụng cho mái tóc mà nó còn mang đến nhiều lợi ích khác như: 

2.1 Duy trì độ chắc khỏe của mái tóc 

Là công dụng quen thuộc nhất mỗi khi nhắc tới bồ kết, theo nhiều nghiên cứu từ trước đó cho thấy hàm lượng hoạt chất saponaretin, flavonoizit có trong loại dược liệu này mang đến khả năng cân bằng hoạt động của tuyến bã nhờn, giảm nhanh tình trạng gãy rụng tóc đồng thời hỗ trợ quá trình phục hồi tóc nhanh chóng hơn. 

Bên cạnh đó chúng còn chứa protein, canxi và các loại khoáng chất khác giúp nuôi dưỡng mái tóc từ sâu bên trong, giảm gãy rụng, giúp tóc mềm mượt hơn. 

2.2 Ngừa rụng tóc 

Rụng tóc tình trạng phổ biến ở các chị em phụ nữ do nhiều nguyên nhân khác nhau có thể do tuổi tác, do các sản phẩm chăm sóc tóc không phù hợp, do stress hoặc vừa mới sinh con. Trong nhiều nghiên cứu trước đó đã chứng minh thành phần flavonoid có công dụng giảm gãy rụng tóc, chống oxy hóa, ngừa thoái hóa nang tóc giúp nhanh mọc tóc, kích thích sự phát triển của tóc. Không những vậy, hoạt chất chống oxy hóa có trong bồ kết còn giúp ức chế sự phát triển của các gốc tự do - nguyên nhân hàng đầu gây hói tóc, thoái hóa nang tóc. 

2.3 Cải thiện các vấn đề liên quan đến da đầu 

Uống nước sắc từ quả và gai của dược liệu này hỗ trợ ức chế sự hình thành và phát triển của các loại vi nấm, vi khuẩn gây bệnh ngoài da. Chính vì thế khi gội đầu bằng bồ kết sẽ giúp cải thiện hiệu quả các bệnh lý về da đầu như viêm da bã nhờn, nấm da đầu…. 

Một vài thành phần hoạt chất có trong quả dược liệu này cũng giúp phục hồi da đầu nhiều gàu, điều tiết dầu trên da đầu từ đó giúp tăng độ chắc khỏe cho mái tóc cũng như giảm gây ảnh hưởng đến tóc do các tác động từ môi trường.

Gội đầu bằng dược liệu này hàng ngày sẽ đem đến mái tóc chắc khỏe, giảm gãy rụng

2.4 Hỗ trợ tình trạng mụn ngoài da

Có thể bạn chưa biết bồ kết có khả năng ức chế vi khuẩn tụ cầu vàng, vi khuẩn gây nấm vì thế chúng có thể mang đến hiệu quả cho tình trạng da nhiều mụn. Sử dụng nước sắc trực tiếp từ bồ kết để ngâm rửa vết mụn sẽ giúp ức chế vi khuẩn gây nhiễm trùng, ngăn ngừa tình trạng mụn viêm, ngừa lở loét, nhanh chóng phục hồi da. 

2.5 Hỗ trợ điều trị bệnh liên quan đến đường hô hấp 

Ngoài những công dụng trên bồ kết còn được biết đến là dược liệu hàng đầu dành cho đối tượng mắc bệnh về đường hô hấp như cảm cúm, cảm lạnh, viêm họng do nhiễm khuẩn, viêm amidan….

III. Bài thuốc chữa bệnh từ bồ kết 

3.1 Bài thuốc chữa bệnh lý về viêm da đầu, nấm da đầu 

Như bạn cũng đã biết gội đầu bằng bồ kết là phương pháp gội đầu được truyền lại trong dân gian với nhiều hiệu quả khác nhau như suôn mượt tóc, chắc khỏe tóc. Không những vậy nó còn hỗ trợ điều trị bệnh về da đầu như viêm tiết bã nhờn, nấm da đầu….Và để thực hiện các phương pháp trên bạn có thể tham khảo một trong những cách kết hợp sau: 

- Bồ kết kết hợp với vỏ bưởi 

Chuẩn bị: 

• 2 quả bồ kết khô 
• 50g vỏ bưởi 

Cách thực hiện: 

• Vỏ bưởi rửa sạch cắt thành nhiều miếng nhỏ, quả bồ kết đập dập. 
• Đun hỗn hợp dược liệu vừa chuẩn bị từ 15 - 20 phút
• Nước thu được pha loãng với nước sau đó đem gội đầu. Kiên trì thực hiện vài ngày sẽ thấy tình trạng gãy rụng tóc giảm đi đáng kể, ngừa gàu quay lại trên da đầu, giảm tiết nhờn, nấm da đầu. 

- Nước đun từ bồ kết 

Để duy trì mái tóc luôn chắc khỏe và suôn mượt từ dược liệu này bạn có thể sử dụng từ 2 - 3 quả bồ kết đã phơi khô, đem đi rang cho tới khi thấy mùi thơm. Sau đó đun nước bồ kết và lấy trực tiếp nước vừa đun đó để gội đầu. 

Gai bồ kết cũng là bộ phận được sử dụng phổ biến trong đông y 

- Bồ kết với hương nhu 

Nếu bạn thường xuyên thấy ngứa da đầu do gàu hoặc ngứa da đầu do bã nhờn thì có thể áp dụng cách làm sau: 

• Chuẩn bị 2 quả bồ kết + 1 nắm lá hương nhu 
• Đun 2 dược liệu trên lấy nước gội đầu mỗi ngày sẽ ức chế tiết dầu của da đầu, tăng hoạt động lưu thông máu và kích thích sự phát triển của tóc con. Bên cạnh đó khi kết hợp các dược liệu này với nhau còn giúp kháng khuẩn, ngăn ngừa sự hình thành của vi khuẩn nhờ đó giúp nhanh chóng phục hồi các nang tóc đang bị hư hại. 

3.2 Bài thuốc hỗ trợ điều trị mụn nhọt 

Chuẩn bị: 

• Bồ kết + sinh kỳ mỗi loại 6g 
• Đương quy, xuyên khung mỗi loại 14g
• 10g xuyên sơn giáp 

Sắc toàn bộ dược liệu vừa chuẩn bị trên lấy nước uống hết trong ngày, chia đều thành 3 lần uống. Không để thuốc sang ngày hôm sau bởi nó có thể tự gây độc tố. 

3.3 Bài thuốc hỗ trợ thông tia sữa cho phụ nữ sau sinh 

Chuẩn bị: 

• 10g bồ kết 
• Bồ công anh + đương quy mỗi loại 10g 
• 14g xuyên khung 
• 12g đào nhân 
• 6g thán khương 
• Cam thảo, nhục quế mỗi loại 2g 

Đem hỗn hợp dược liệu trên sắc lấy nước uống trong ngày, mỗi ngày 1 thang sẽ thấy hiệu quả bất ngờ. 

3.4 Bài thuốc chữa mụn do nóng gan 

Chuẩn bị: quả bồ kết, bồ công anh mỗi loại 20g

Sắc hỗn hợp trên lấy nước uống mỗi ngày, sau vài tuần sẽ thấy tình trạng trên cải thiện đáng kể. 

3.5 Bài thuốc cải thiện tình trạng ho có đờm 

Chuẩn bị: 

• Quả bồ kết, sinh khương, quế chi mỗi vị 1g 
• 4g đạo táo + 2g cam thảo.

Rửa sạch dược liệu trên sau đó sắc với 600ml nước, đun đến khi thuốc cạn còn 200ml tắt bếp và chia đều thành 3 lần uống hàng ngày. 

Quả bồ sẽ được phơi hoặc sấy khô sau đó mới sử dụng trong các bài thuốc 

3.6 Bài thuốc chữa đau răng 

Bài thuốc khá đơn giản bạn chỉ cần chuẩn bị bồ kết + rượu trắng. Đem bồ kết ngâm với rượu theo tỉ lệ 1:4, ngâm sau 1 ngày là có thể sử dụng. Mỗi ngày lấy một ít rượu thuốc súc miệng sau vài ngày sẽ thấy tình trạng đau răng giảm hẳn. 

3.7 Bài thuốc hỗ trợ chữa bệnh quai bị 

Bồ kết khô đốt thành than, bột thu được trộn đều với giấm. Lấy bông y tế thấm hỗn hợp vừa tạo rồi bôi lên vị trí bị quai bị. Thực hiện liên tục trong ngày cứ 20 - 30 phút lặp lại 1 lần sẽ thấy hiệu quả. 

3.8 Bài thuốc hỗ trợ điều trị viêm xoang 

Quả bồ kết khô đem đốt, xông khói trực tiếp lên mũi sẽ giúp tình trạng nghẹt mũi, khó chịu mũi do viêm xoang giảm đi nhanh chóng. 

3.9 Bài thuốc cải thiện da tàn nhang 

• 1 chén hạt bồ kết 
• 40g hạnh nhân 
• Các nguyên liệu trên đem tán thành bột mịn. Mỗi tối trước khi đi ngủ lấy ít bột hòa với nước thành dạng sệt sệt rồi đắp lên mặt. Rửa sạch vào sáng hôm sau.

>> Xem thêm: “MÁCH BẠN” 9+ cây thuốc trị nấm da đầu an toàn ngay tại nhà

IV. Lưu ý khi sử dụng bồ kết

Việc sử dụng bồ kết trong cuộc sống hàng ngày khá quen thuộc tuy nhiên để sử dụng an toàn và tận dụng được tối đa dưỡng chất có trong dược liệu này bạn cần chú ý: 

• Độc tính có chứa trong dược liệu có thể gây sinh non, dọa sảy thai, tăng khả năng dẫn đến dị tật thai nhi. Chính vì thế tuyệt đối không sử dụng bồ kết cho phụ nữ đang mang thai. 
• Quá trình sử dụng dược liệu này cần cẩn thận bởi dùng sai cách có thể gây tức ngực, mệt mỏi, nóng rát cổ, nôn ói, đau đầu, nhức mỏi chân tay….
• Bệnh nhân mắc bệnh về dạ dày, tá tràng nên hạn chế sử dụng. 
• Trường hợp bị tỳ vị nên hạn chế dùng bởi khi sử dụng có thể gây rối loạn tiêu hóa, mất ngủ, ăn uống không ngon, chướng bụng. 
• Hàm lượng Saponin triterpen được tìm thấy trong bồ kết khó có thể hấp thu vào ruột. Tuy nhiên khi đi vào dạ dày vẫn sẽ gây kích thích niêm mạc dạ dày, gây chảy nước mũi, nước miếng….Thậm chí khi dùng với liều lượng lớn còn gây tổn thương đường tiêu hóa, hấp thụ vào ruột gây ngộ độc kèm theo các triệu chứng sốt rét, co giật, hôn mê. 

Sử dụng bồ kết cần cẩn trọng với bà bầu, người bị bệnh dạ dày, tá tràng 

Có thể thấy bồ kết mang đến nhiều lợi ích khác nhau đến sức khỏe, tuy nhiên ngoài tính dược lý nó cũng có thể gây tác dụng phụ không mong muốn. Do đó, để hạn chế rủi ro trong quá trình dùng dược liệu này bạn cần tham khảo trước ý kiến từ bác sĩ để được tư vấn chính xác về cách dùng lẫn liều lượng phù hợp.

||Tham khảo bài viết khác:

• Kim ngân hoa là cây gì? Đặc điểm, hình ảnh, chữa bệnh gì?
• Kiến kỳ nam và 5+ bài thuốc hữu ích về kiến kỳ nam trong dân gian!
• Nhung hươu có tác dụng gì? Cách dùng và những lưu ý cần biết