Dấu hiệu thiếu vitamin B3, Cách bổ sung vitamin B3 hiệu quả

Vitamin B3 (niacin) đóng vai trò quan trọng cho quá trình chuyển hóa carbohydrate và chất béo thành năng lượng. Đồng thời giúp điều chỉnh lượng đường trong máu và ngăn ngừa viêm nhiễm. Vậy khi cơ thể thiếu vitamin B3 sẽ gây ra nhiều biến chứng nghiêm trọng gì cho sức khỏe? Khắc phục thế nào? Cùng tìm hiểu bài viết dưới đây để được giải đáp thắc mắc.

I. Dấu hiệu thiếu vitamin B3

Các triệu chứng của tình trạng thiếu hụt niacin có thể được chia thành các loại sau:

- Triệu chứng ở đường tiêu hóa

Thiếu niacin gây ra nhiều triệu chứng ở đường tiêu hóa. Nguyên nhân chính là do khi thiếu vitamin b3 sẽ gây viêm niêm mạc dọc theo đường tiêu hóa, bắt đầu từ miệng, cho đến dạ dày và ruột.

• Chán ăn, buồn nôn, khó chịu tại vùng thượng vị.
• Tăng tiết nước bọt và đau bụng.
• Viêm dạ dày và chứng thiếu axit dịch vị.
• Viêm lưỡi và khó nuốt.
• Lưỡi chuyển sang màu đỏ tươi và trông thô ráp do teo các gai lưỡi.
• Tiêu chảy, thường là phân nước nhưng đôi khi có máu và chất nhầy lẫn vào.

- Triệu chứng về da

Các triệu chứng ban đầu giống như cháy nắng, đồng thời phát ban thường nằm ở những vị trí tiếp xúc thường xuyên với mặt trời. 

• Da chuyển đỏ kèm theo cảm giác nóng rát.
• Phân bố thường là đối xứng và các vùng cơ thể tiếp xúc với ánh nắng mặt trời ở cả hai bên. Ngoài ra, có thể có bọng nước được gọi là pellagra ướt.
• Phát ban chủ yếu ở má, mu bàn tay, bàn chân và vùng cổ.

- Triệu chứng về thần kinh 

• Lờ đờ, thờ ơ, trầm cảm, lo lắng, kém tập trung và cáu kỉnh.
• Mất phương hướng, lú lẫn và mê sảng.
• Đờ đẫn và hôn mê.
• Cơ yếu

Đờ đẫn là một trong các dấu hiệu khi thiếu vitamin b3

Khi tình trạng thiếu hụt niacin trở nên nghiêm trọng hơn, người bệnh có thể có các dấu hiệu như bối rối, mê sảng, kiệt sức và bị đau đầu dữ dội. Ngoài ra còn gặp tình trạng yếu cơ và ngứa ran người, nặng hơn là chán ăn rồi sụt cân nghiêm trọng.

II. Thiếu vitamin b3 gây bệnh gì?

Vitamin B3 là một loại vitamin tan trong nước, tham gia vào hơn 150 quy trình hoạt động của cơ thể, nhưng quan trọng là giải phóng năng lượng từ thức ăn và giúp phân hủy chất béo cùng axit amin để tạo ra oxit nitric. Do đó, vitamin này còn được gọi là niacin hoặc axit nicotinic. 

Nitric oxide rất quan trọng đối với hệ tuần hoàn khỏe mạnh. Hiện có ba dạng vitamin B3: nicotinamide (niacinamide), inositol hexaniacinate (HNIC) và nicotinyl alcohol. Dạng được sử dụng phổ biến nhất là niacin, đã được chứng minh là có thể làm giảm mức cholesterol tới 15% khi kết hợp với luyện tập thể thao và chế độ ăn uống khoa học, đầy đủ dinh dưỡng. 

Do đó, khi thiếu vitamin b3 có thể gây ra bệnh pellagra, một bệnh lý về da gây đau, viêm một vùng da lớn. Nó cũng có thể gây ra lo lắng, kém tập trung, lú lẫn, mất trí, mê sảng, tiêu chảy và nôn mửa. Bên cạnh đó còn gây ra các triệu chứng thiếu vitamin b3 khác như thiếu máu (mức hồng cầu thấp) và trầm cảm.

Thiếu vitamin b3 dễ gây bệnh về da pellagra

III. Nguyên nhân thiếu vitamin b3

Dưới đây là các yếu tố dẫn tới hàm lượng vitamin b3 trong cơ thể thấp:

• Chế độ ăn thiếu tryptophan hoặc mắc phải một số tình trạng làm cản trở khả năng chuyển hóa tryptophan thành niacin của cơ thể như bệnh Hartnup hoặc hội chứng carcinoid.
• Một trong nhiều loại suy dinh dưỡng có thể xảy ra do nhiều yếu tố khác nhau như do rối loạn sử dụng rượu, chán ăn và bệnh viêm ruột.
• Niacin chủ yếu được hấp thụ ở ruột non. Do đó, các rối loạn hấp thu kém như tiêu chảy mãn tính, bệnh viêm ruột và bệnh lý ác tính có thể làm suy yếu quá trình hấp thụ niacin.
• Lượng vitamin B2, B6 hoặc sắt thấp cũng có thể làm giảm sản xuất niacin từ tryptophan.

Chế độ ăn thiếu tryptophan là một trong những nguyên nhân chính gây thiếu hụt niacin

• Trong một số thực phẩm như ngô, niacin có thể liên kết cộng hóa trị với carbohydrate hoặc peptide nhỏ, làm giảm khả dụng sinh học để hấp thụ ở ruột non. Do đó, một số dấu hiệu sớm nhất của bệnh pellagra có thể xảy ra ở những người ăn nhiều ngô. 
• Ngoài ra, một số loại thuốc như isoniazid, có thể làm tăng nguy cơ thiếu hụt niacin. Bởi Isoniazid sẽ liên kết với vitamin B6 và làm giảm hoạt động cynureninase phụ thuộc PLP, một chất cần thiết cho quá trình tổng hợp niacin.
• Những nguyên nhân thiếu hụt khác có thể kể đến như không có khả năng hấp thụ hoặc chuyển hóa đủ vitamin B3 từ nguồn thực phẩm do rối loạn tiêu hóa, nghiện rượu hoặc gặp phải tình trạng sức khỏe tiềm ẩn như bệnh Crohn hoặc bệnh celiac.
• Tình trạng này cũng có thể là hậu quả của việc dùng thuốc ảnh hưởng đến quá trình hấp thụ hoặc chuyển hóa vitamin như thuốc chống co giật, thuốc kháng sinh và thuốc điều trị huyết áp cao.
• Đồ uống có cồn như bia, rượu vang và rượu mạnh không phải là nguồn cung cấp niacin tốt. Khi rượu vào cơ thể, chúng sẽ chuyển hóa chủ yếu ở gan, nên sẽ trở thành chất độc thần kinh với tên gọi là acetaldehyde. Chất độc này sẽ gây kích ứng màng nhầy và phá hủy các tế bào thần kinh trong não, khiến người bệnh gặp phải nhiều vấn đề về nhận thức. Ngay cả một lượng nhỏ rượu cũng có thể gây ra tổn thương đáng kể theo thời gian.
• Ở những bệnh nhân có khối u carcinoid, có sự sản xuất serotonin quá mức. Sự gia tăng sản xuất serotonin sử dụng nhiều tryptophan hơn dẫn đến sự thiếu hụt chất nền còn lại để tổng hợp niacin. 
• Đã có một số báo cáo về sự phát triển của bệnh pellagra ở những bệnh nhân dùng thuốc chống lao tuyến hai, chẳng hạn như ethionamide. Các tác nhân hóa trị liệu cụ thể cũng có thể dẫn đến tình trạng thiếu niacin như fluorouracil và 6-mercaptopurine.

Bên cạnh đó, đối tượng nguy cơ thiếu vitamin b3 còn xảy ra ở một số người gặp khó khăn trong việc chuyển đổi niacin thành niacinamide, một hoạt chất cần thiết cho chức năng thần kinh bình thường. Người cao tuổi đã được chứng minh là có nguy cơ thiếu hụt vitamin B3 cao hơn người trẻ. Đó là lý do vì sao họ dễ bị ảnh hưởng bởi những thay đổi liên quan đến tuổi tác trong khả năng phân hủy vitamin B3 từ nguồn thực phẩm hoặc chuyển đổi nó thành dạng có thể sử dụng được.

IV. Thiếu vitamin b3 nên ăn gì? Cách bổ sung hiệu quả

Thiếu hụt vitamin b3 có thể được điều trị bằng cách tiêu thụ thực phẩm giàu niacin. Tuy nhiên, nếu người bệnh bị loét dạ dày hoặc nôn thường xuyên, bác sĩ có thể kê đơn tiêm vitamin B3. Vậy vitamin b3 có trong thực phẩm nào? Bao gồm:

Bổ sung thực phẩm giàu niacin để cải thiện sức khỏe

• Thịt đỏ như thịt lợn, thịt bò, gan bò
• Thịt gia cầm 
• Cá
• Gạo lứt
• Ngũ cốc và bánh mì tăng cường
• Các loại hạt, hạt giống
• Các loại đậu
• Chuối.

Ăn những thực phẩm này thường xuyên là đủ để điều trị tình trạng thiếu vitamin B3 và đảm bảo cơ thể hấp thụ đủ lượng vitamin này trong chế độ ăn. Bên cạnh đó cà phê và trà cũng có thể bổ sung một lượng nhỏ niacin. Trong quá trình chế biến thịt, nicotinamide adenine dinucleotide (NAD) và nicotinamide adenine dinucleotide phosphate (NADP) có thể bị thủy phân thành nicotinamide tự do. Ngoài các nguồn thực phẩm trên, gan có thể tổng hợp niacin từ tryptophan; do đó, chế độ ăn có chứa cả niacin và tryptophan là cần thiết để duy trì mức niacin đầy đủ.

V. Một số câu hỏi thường gặp

- Vitamin b3 có trong trái cây nào?

Vitamin b3 có nhiều trong bơ, chuối, xoài, đậu phộng,...Mặc dù trái cây là nguồn cung cấp vitamin B3, nhưng để đáp ứng đủ nhu cầu hàng ngày, bạn nên có một chế độ ăn uống đa dạng, bao gồm cả các loại thịt, cá, hạt và các loại đậu.

- Vitamin b3 có tác dụng gì với da?

Vitamin b3 có tác dụng gì cho da hoặc vitamin b3 có làm trắng da không là mối quan tâm của khá nhiều người. Thực tế, niacin có thể ức chế sự sản sinh melanin, giúp làm mờ các vết thâm, nám, tàn nhang và làm đều màu da.

- Liều dùng vitammin B3 cho người lớn

Hàm lượng cần bổ sung hằng ngày còn phụ thuộc vào giới tính và độ tuổi. Do đó, người bệnh cần tham khảo lượng niacin nạp trong 1 người như sau:

• Trẻ dưới 6 tháng: 2mg/ngày
• Trẻ 6 – 12 tháng: 3mg/ngày
• Trẻ 1 – 4 tuổi: 6mg/ngày
• Trẻ 4 – 9 tuổi: 8mg/ngày
• Trẻ trên 14 tuổi: 16mg/ngày
• Phụ nữ mang thai: 18mg/ngày
• Còn đối với liều dùng vitamin b3 cho người lớn là nam giới: 16mg/ngày, nữ giới: 14mg/ngày.

Có thể thấy rằng thiếu vitamin b3 gây ra rất nhiều biến chứng nghiêm trọng ảnh hưởng đến sức khỏe. Việc nhận biết các dấu hiệu sớm và bổ sung đầy đủ vitamin B3 thông qua chế độ ăn uống cân bằng hoặc các thực phẩm chức năng là vô cùng quan trọng để duy trì sức khỏe tối ưu. Đồng thời tình trạng này cần được bác sĩ chẩn đoán và đề xuất phác đồ điều trị phù hợp để ngăn ngừa bệnh tái phát.

Nguồn bài viết: Tổng hợp

||Tham khảo bài viết khác:

• Dấu hiệu thiếu vitamin B1, Vitamin b1 có trong thực phẩm nào?
• Dấu hiệu thiếu vitamin B2 và cách bổ sung hiệu quả tại nhà
• Dấu hiệu thiếu vitamin B5, Cách bổ sung Vitamin B5 hiệu quả