Tía tô đất là cây gì? Đặc điểm, hình ảnh, chữa bệnh gì?

Tía tô đất không chỉ là một loại cây gia vị mà còn là một vị thuốc tốt cho sức khỏe. Vậy thực chất tía tô đất là cây gì? Công dụng của tía tô đất ra sao? Mời bạn đọc cùng chúng tôi tìm hiểu chi tiết trong bài viết dưới đây.

I. Tía tô đất là cây gì?

• Tên gọi khác: Tía tô chanh bạc hà
• Tên khoa học: Melissa officinalis L
• Họ: Lamiaceae (mints)

Hình ảnh cây tía tô đất

1.1 Đặc điểm thực vật

• Cây tía tô đất là loài cây thân thảo có chiều cao từ 70 - 150cm. Thân cây có màu xanh, mọc thẳng đứng chia thành nhiều nhánh và phủ lông mịn.
• Lá tía tô đất màu xanh, có hình bầu dục hoặc elip, ở viền lá có răng cưa và có mùi chanh nhẹ đặc trưng.
• Hoa của cây có màu trắng, mọc thành chùm ở xung quanh ngọn cây, mỗi bông có 4 - 5 cánh hoa nhỏ. 
• Quả của cây tía tô đất dạng nang, khi chín có màu nâu đen.

Hoa tía tô đất gồm có 4 - 5 cánh hoa nhỏ

1.2 Khu vực phân bố

Cây tía tô đất thường mọc ở các vùng đất ẩm ướt, ven sông ngòi có độ ẩm và ánh sáng thích hợp. Cây được phân bố chủ yếu ở khu vực Đông Nam Á, đặc biệt là Việt Nam, Thái Lan và Indonesia. Đây là loài cây rất quen thuộc với người dân tại các khu vực này. 

1.3 Thành phần hoá học

Theo nghiên cứu khoa học, tía tô đất chứa nhiều hợp chất hóa học có giá trị dược liệu cao, bao gồm:

• Citronellal
• Triterpenes
• Geranial
• Rosmarinic acid
• Neral
• Flavonoids
• Polyphenol

II. Liều dùng tía tô đất

• Đối với bệnh nhân bị Alzheimer từ nhẹ đến trung bình: Pha 60 giọt chiết xuất từ tía tô đất với cồn 45% theo đúng tỷ lệ 1:1 và sử dụng dung dịch này mỗi ngày.
• Đối với việc cải thiện giấc ngủ ở người khoẻ mạnh: Dùng 80mg chiết xuất từ lá cây tía tô đất kết hợp với 160mg chiết xuất từ gốc rễ của valerian (Euvegal forte, Schwabe Pharmaceuticals). Mỗi ngày sử dụng 3 lần và dùng trong 30 ngày.
• Đối với người bị đau dạ dày: Kết hợp lá tía tô đất với một số thảo dược như hoa cúc, lá bạc hà, cam thảo, caraway, cây mù tạc, angelica, celandine, cây kế sữa. Sau đó dùng với liều lượng 1ml 3 lần/ ngày, trong vòng 4 tuần.
• Đối với trẻ bú sữa mẹ bị đau bụng cục bộ: Cho trẻ dùng 164mg sâm banh kết hợp với 97mg tía tô đất, 178mg rumomile của Đức. Dùng 2 lần/ ngày, kéo dài trong một tuần.

III. Một số tác dụng của tía tô đất đối với sức khỏe

- Tác dụng kháng virus, vi khuẩn

Tía tô đất có tác dụng gì? Rất nhiều nghiên cứu đã chứng minh rằng, lá tía tô đất có thể chống lại các loại virus cúm, herpes và bệnh newcastle. Vì vậy, nếu dùng thường xuyên sẽ ít khi gặp phải các bệnh thông thường do virus gây ra.

Bên cạnh đó, tía tô còn có khả năng kháng khuẩn và nấm rất tốt, đặc biệt kiểm soát được khoảng 13 loài vi khuẩn và 6 loại nấm.

- Giảm đau và chống viêm

Theo một số nghiên cứu, tía tô đất giúp giảm đau, chống viêm rất hiệu quả. Chính vì vậy, khi có vết thương, bạn có thể dùng tía tô đất để giảm sưng, đau, phù nề và hạn chế tình trạng nhiễm trùng.

- Giảm lo lắng

Tía tô đấy cũng có thể được sử dụng để giảm các triệu chứng lo âu như hồi hộp, dễ kích động. Theo như nghiên cứu 2014 trên NCBI về tác dụng của thực phẩm có chứa tía tô đất tới tâm trạng cho thấy, các tình nguyện viên đều có những cải thiện tâm trạng tích cực bao gồm cả giảm mức độ lo lắng.

- Tăng cường chức năng nhận thức

Cũng theo nghiên cứu năm 2014, tía tô đất còn có tác dụng cải thiện chức năng nhận thức. Những người tham gia được yêu cầu thực hiện các bài kiểm tra về trí nhớ, khả năng toán học và độ tập trung. Kết quả cho thấy, những người uống tía tô đất có mức độ tỉnh táo tốt hơn nhóm không dùng.

Mặc dù nhóm tình nguyện này đã trải qua sự gia tăng mức độ tỉnh táo nhưng vẫn xuất hiện tình trạng mệt mỏi theo thời gian. Sự kết hợp giữa tía tô đất với thức ăn cũng có thể ảnh hưởng tới tốc độ hấp thụ của các hoạt chất trong tía tô đất, dẫn đến hiệu quả bị ảnh hưởng. Do đó mà các nhà nghiên cứu cần thực hiện thêm nhiều nghiên cứu bổ sung khác.

Tía tô đất, còn được gọi là Melissa officinalis, là một loại thảo dược nổi tiếng với nhiều công dụng có lợi cho sức khỏe, đặc biệt trong việc hỗ trợ chức năng não bộ.

Trong sản phẩm thực phẩm bảo vệ sức khỏe Lohha Trí Não có thành phần Cao lá Tía tô đất (Lemon balm, Melissa officinalis extract). Lohha Trí Não dành cho Người có nguy cơ teo não. Người già có nguy cơ bị Alzheimer, người có biểu hiện hay quên, suy giảm trí nhớ.

- Chống lại stress oxy hóa

Các nhà nghiên cứu cho hay, tía tô đất hoạt động như một chất chống oxy hoá và đem lại hiệu quả trong việc chống lại stress oxy hóa, cụ thể như tiểu đường, rối loạn thoái hóa thần kinh mãn tính, bệnh Alzheimer, bệnh tim mạch.

Tuy nhiên, tùy vào từng tình trạng bệnh để sử dụng liều lượng tía tô đất sao cho hiệu quả. Bên cạnh đó, việc sản xuất cũng như tỷ lệ thành phần tía tô đất trong các sản phẩm cũng ảnh hưởng trực tiếp đến hiệu quả của tía tô đất.

- Điều trị chứng buồn nôn

Do các tác động tích cực với hệ tiêu hoá mà tía tô đất cũng được sử dụng trong việc giảm cảm giác buồn nôn. Bạn có thể sử dụng tía tô đất làm trà uống khi xuất hiện triệu chứng.

Hình ảnh lá tía tô đất được sử dụng làm trà

- Hỗ trợ điều trị, ngăn ngừa rối loạn tiêu hoá

Ngoài các tác dụng trên, tía tô đất còn là được xem là dược liệu tự nhiên giúp cải thiện các triệu chứng đầy hơi, khó tiêu, đau bụng, nôn mửa… Khi kết hợp thêm với lá bạc hà hay một vài loại cây khác còn có thể giúp thuyên giảm chứng viêm dạ dày.

- Tăng cường chức năng gan

Tía tô đất có thể sử dụng làm trà giúp tăng sức mạnh giải độc của gan và ngăn ngừa các tổn thương ở cơ quan này.

- Giảm chứng chuột rút tiền kinh nguyệt

Theo Healthline, nghiên cứu năm 2015 đã nghiên cứu tác dụng của 1.200mg tinh dầu tía tô đất trong việc giảm cường độ chuột rút ở 100 nữ sinh trung học ở 3 chu kỳ kinh nguyệt liên tiếp và uống mỗi ngày. Kết quả chỉ ra rằng, tinh dầu tía tô đất có thể cải thiện chứng đau bụng và hội chứng rút tiền kinh nguyệt.

- Giảm đau răng

Cũng theo Healthline, đặc tính giảm đau có trong tía tô đất khiến nó trở thành một phương pháp lý tưởng để giảm đau răng. Cách thực hiện khá đơn giản chính là thoa tinh dầu tía tô đất lên vùng bị đau. Tuy nhiên, bạn cần lưu ý rằng tinh dầu đã được pha loãng với dầu nền như dầu jojoba.

Ngoài ra, thành phần hoạt tính của tía tô đất, bao gồm rosmarinic acid và các loại flavonoid, có khả năng ức chế enzym xanthine oxidase, một enzym quan trọng trong quá trình chuyển hóa purine thành acid uric. Bằng cách ngăn chặn hoạt động của enzym này, tía tô đất giúp giảm nồng độ acid uric trong máu, từ đó hạn chế sự hình thành của các tinh thể urate ở các khớp, nguyên nhân chính gây ra các cơn đau gout.

Trong sản phẩm Thống Phong Thái Minh có thành phần là Cao Tía tô (Perilla frutescens extract). Có công dụng hỗ trợ làm giảm acid uric máu, giúp hạn chế và giảm nguy cơ viêm khớp do gout.

IV. Tác dụng phụ của tía tô đất có thể gặp

Bên cạnh những lợi ích của tía tô đất mang lại, trong quá trình sử dụng tía tô đất, người dùng có thể gặp một số tác dụng phụ không mong muốn. 

Theo Healthline, tía tô đấy có thể gây ra các tác dụng phụ như đau đầu, tăng thân nhiệt, tiểu rát, buồn nôn, đau bụng, chóng mặt, thở khò khè, tim đập nhanh.

Khi thoa tía tô đất lên da có thể gây kích ứng và xuất hiện các triệu chứng tăng cảm lạnh. Vì vậy, nếu bạn có bất kỳ thắc mắc nào về tác dụng phụ của lá tía tô đất, hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ, chuyên gia hoặc thầy thuốc.

V. Một số lưu ý khi dùng tía tô đất 

• Tía tô đất có thể gây ra các nguy cơ tiềm ẩn với phụ nữ mang thai hoặc đang cho con bú, người bị rối loạn tuyến giáp, người đang sử dụng thuốc an thần, thuốc tăng nhãn áp, trẻ sơ sinh, trẻ dưới 12 tuổi. Do đó, trước khi sử dụng cần tham khảo ý kiến của bác sĩ, dược sĩ.
• Chỉ nên dùng tía tô đất trong một thời gian ngắn. Nên nghỉ 1 tuần sau mỗi 3 tuần sử dụng và đặc biệt lưu ý rằng, không nên dùng tía tô đất lâu hơn 4 tháng mà không có quãng nghỉ.
• Tía tô đất không thể thay thế thuốc chữa bệnh cũng như phác đồ điều trị mà bác sĩ chỉ định.

Qua bài viết này, chúng tôi mong rằng bạn đã có thêm kiến thức về lá tía tô đất cũng như các lợi ích mà nó mang lại. Tuy nhiên, để đạt hiệu quả tốt và hạn chế tối đa các tác dụng phụ không tốt, bạn nên tham khảo ý kiến của bác sĩ trước khi sử dụng tía tô đất trong điều trị bệnh nhé.

||Tham khảo bài viết khác:

• Một dược là gì? Đặc điểm, tác dụng dược lý và ứng dụng
• Cây nữ lang là gì? Công dụng và bài thuốc chữa bệnh từ nữ lang
• Thục địa có tác dụng gì? Cách dùng và 7+ lưu ý cần biết!