Xạ đen: Đặc điểm - tác dụng - bài thuốc chữa bệnh an toàn, xem ngay!

Xạ đen vị thuốc quý trong dân gian với hàng loạt công dụng có lợi đến sức khỏe có thể kể tới như bảo vệ chức năng gan, thanh nhiệt, giải độc, ngừa ung thư…. Vậy cụ thể công dụng cây xạ đen? Uống nước xạ đen hàng ngày có tốt không? Cùng tham khảo bài viết sau để hiểu hơn về loại dược liệu này nhé!

Cây xạ đen vị thuốc bách bệnh trong dân gian

Tìm hiểu về cây xạ đen 

Tên thường gọi: xạ đen 

Tên gọi khác trong dân gian: bạch vạn hoa, bách giải, quả nâu, đồng triều, dây gối, thanh giang đằng, cây ung thư…. 

Tên khoa học: Celastrus Hindsii

Đặc điểm 

Cây xạ đen dược liệu thân thảo được tìm thấy ở nhiều nơi trên thế giới, ở Việt Nam cây được tìm thấy nhiều ở Hòa Bình hoặc những tỉnh có khí hậu mát mẻ. Thuộc loại dây leo với chiều trung bình của dây từ 3 - 10m. Thân cành cây màu xám rồi chuyển dần sang màu nâu hoặc xanh nhạt khi trưởng thành. 

Lá xanh hình bầu dục, phiến lá chỉ từ 5 - 7mm. Hoa trắng mọc nhiều ở đầu cành, ngọn lá hoặc nách lá. Quả màu hình trứng có màu vàng cam khi chín, thời gian thu hoạch quả thường vào tháng 8 đến tháng 12 hàng năm. 

Đối với lá cây bạn có thể thu hoạch bất cứ thời điểm nào trong năm tuy nhiên để công dụng cũng như tính dược lý cao nhất nên đợi đến khi dược liệu già. Sau khi thu hoạch về cây sẽ được làm sạch rồi phơi hoặc sấy khô tùy vào mục đích sử dụng. 

Hình ảnh cây xạ đen

Cách phân biệt xạ đen với các loại cây cùng họ khác 

Bên cạnh xạ đen, dược liệu họ xạ còn có nhiều loại khác như xạ vàng, xạ trắng, xạ lai….Cũng chính vì cùng họ và có đặc điểm bên ngoài gần giống nhau nên nhiều người đã nhầm lẫn các vị thuốc này với nhau. Do đó, để phân biệt xạ đen với cây cùng loại có thể dựa vào đặc điểm sau: 

• Xạ đen: lá màu tím dày, thân cây màu sắc đậm. Khi phơi khô lá dược liệu không giòn và dễ bị nát, còn phần thân sẽ chuyển sang màu đen. 
• Xạ vàng: phần lá màu xanh, mỏng hơn và viền mép lá trơn không có răng cưa. Cũng tương tự xạ đen, sau khi phơi khô phần lá vụn nát còn phần thân chuyển sang màu trắng. 
• Xạ đỏ: giống với cái tên, loại dược liệu này có màu đỏ từ gốc đến ngọn, viền lá không răng cưa. Khi vò nát lá thấy mùi thơm nhẹ. 
• Xạ trắng: màu lá xanh nhạt, không có răng cưa. Cây không có nhựa và khi phơi khô cũng không có mùi thơm. 

Ngoài các dược liệu cùng họ trên, xạ đen cũng gây nhầm lẫn với cây dót, cây chùm rụm, nhưng chúng đều có công dụng và khả năng chữa bệnh riêng biệt đặc biệt là hiệu quả ức chế sự hình thành của các tế bào ung thư. 

Thành phần hóa học 

Thoe nghiên cứu, xạ đen - dược liệu có khả năng chống lại bệnh ung thư có chứa nhiều hoạt chất hóa học quý có thể kể tới như: polyphenol (axit rosmarinic, rutin, kaempferol 3-rutinoside, axit lithospermic và axit lithospermic B), sesquiterpene và triterpene cùng với đó là các acid amin, flavonoid, quinone, tanin…..

Tác dụng của cây xạ đen

Là dược liệu quý được sử dụng trong cả đông y lẫn tây y, cụ thể: 

Về đông y 

Theo y học cổ truyền, xạ đen có vị chát đắng, tính hàn mang đến công dụng: 

• Tiêu viêm, giải độc tố 
• Cải thiện da mụn 
• Tốt cho gan, cải thiện chức năng gan, điều trị gan nhiễm mỡ, điều trị bệnh viêm gan, xơ gan 
• An thần, ngủ ngon, giải tỏa áp lực, căng thẳng, tăng sức đề kháng 
• Điều trị bệnh xương khớp 

Lưu ý: khi sử dụng xạ đen để chữa bệnh chỉ nên dùng tối đa 70g dược liệu 1 ngày hoặc tham khảo ý kiến bác sĩ để được tư vấn chi tiết hơn. 

>> Xem thêm: Uống gì để chữa mất ngủ? 8 Cây thuốc trị mất ngủ hiệu quả

Là dược liệu mang đến hiệu quả trong cả đông y lẫn tây y 

Về tính dược lý

Không chỉ mang đến công dụng về đông y, xét về mặt dược lý nó cũng mang đến nhiều hiệu quả chữa bệnh khác nhau có thể kể tới như: 

Hỗ trợ điều trị bệnh ung thư, ngừa khối u 

Công dụng hỗ trợ điều trị ung thư như ung thư ruột, ung thư buồng trứng, ung thư đại trực tràng, ung thư cổ tử cung của dược liệu nhờ vào các hoạt chất có trong thành phần: 

• Quinone: ngừa phát triển của khối u, giúp đẩy nhanh tốc độ đào thải chất độc hại ra khỏi cơ thể. 
• Flavonoid: công dụng làm chậm quá trình oxy hóa của tế bào gốc tự cho - nguyên nhân hàng đầu gây nên ung thư. 
• Saponin: hỗ trợ ngăn chặn sự hình thành của tế bào ung thư, giúp tái tạo tế bào bị tổn thương, ngừa ung thư di căn. 

An thần, điều trị suy nhược thần kinh 

Với khả năng thanh nhiệt, giải độc sẵn có nên xạ đen được biết đến là dược liệu điều trị suy nhược thần kinh và mất ngủ cực hiệu quả. Bên cạnh đó, khi uống nước sắc từ dược liệu này mỗi ngày còn làm giảm triệu chứng hoa mắt, chóng mặt, tăng cường hoạt động lưu thông máu đến não, ngừa tai biến mạch máu não. 

Chữa bệnh liên quan đến gan 

Theo nghiên cứu, nhiều hoạt chất chứa trong dược liệu này có khả năng chống lại sự tấn công của các virus gây ra vấn đề về gan như virus viêm gan B, C, A….. Đồng thời nó còn có công dụng ức chế rối loạn lipit máu, hỗ trợ điều trị gan nhiễm mỡ, làm chậm quá trình xơ gan. 

Kháng khuẩn, chữa mụn viêm lở loét trên da 

Nổi bật với tính hàn cùng với đó là công dụng kháng khuẩn, kháng virus chính vì thế xạ đen từ lâu đã được biết đến là thần dược chữa mụn ngoài da, ngứa, lở loét da, thúc đẩy nhanh quá trình làm lành vết thương. 

Xạ đen mang đến nhiều công dụng tốt cho sức khỏe 

Tăng sức đề kháng cơ thể và hỗ trợ điều trị một vài bệnh khác 

Ngoài những công dụng trên nó còn là dược liệu hàng đầu giúp cải thiện bệnh liên quan đến xương khớp, bệnh về cột sống như thoái hóa đốt sống, thoát vị đĩa đệm, đau thần kinh tọa, viêm khớp….. Mặt khác, xạ đen cũng là vị thuốc quý dành riêng cho bệnh nhân mắc bệnh huyết áp, người có chỉ số đường huyết không ổn định, ngừa nguy cơ bị xơ vừa động mạch, lưu thông khí huyết, ngừa bệnh, tăng sức đề kháng. 

Cách dùng dược liệu xạ đen 

Cách dùng dược liệu này sẽ khác nhau tùy thuộc vào mục đích chữa bệnh của từng người. Là dược liệu tự nhiên người bệnh có thể tận dụng tất cả bộ phận trên cây để làm thuốc từ thân, lá, cành đều có thể sử dụng. 

• Đối với xạ đen tươi: sơ chế, rửa sạch dược liệu rồi có thể là thân hoặc lá cây, mỗi lần sử dụng ~50g sau đó đem sắc chung với 2 lít nước lấy thuốc uống trong ngày. 
• Đối với loại khô: với loại xạ đen này người ta thường sử dụng lá đã phơi khô và sắc lấy nước uống (mỗi lần sắc tối đa 20g). 

Cây xạ đen trị bệnh gì? Một vài bài thuốc kinh nghiệm phổ biến

Bài thuốc giải độc gan, mát gan, hỗ trợ tiêu hóa 

Chuẩn bị: 

• Xạ đen, xạ vàng mỗi loại 100g 
• 30g cây B1 + ít dược liệu kê huyết đằng

Sắc toàn bộ thuốc lấy nước uống trong ngày.

Bài thuốc hỗ trợ tăng cường sức đề kháng

Nguyên liệu cần chuẩn bị gồm có xạ đen, giảo cổ lam, nấm linh chi mỗi vị 15g. Sắc dược liệu lấy nước uống, duy trì sau thời gian ngắn sẽ thấy hiệu quả. 

Bài thuốc lợi tiểu, thanh nhiệt

Chuẩn bị: 

• 15g xạ đen 
• 12g kim ngân hoa 

Cách thực hiện: sao vàng các nguyên liệu rồi hãm lấy nước uống (cách hãm tương tự với cách hãm trà). 

Bài thuốc chữa vấn đề liên quan đến gan 

Chuẩn bị: 

• 50g xạ đen (lấy cả thân và lá cây) 
• 30g cà gai leo 
• 10g mật nhân 

Sắc thuốc với 2 lít nước, phần nước thuốc thu được uống hết trong ngày. 

Lá xạ đen thường được phơi hoặc sấy khô trước khi sử dụng 

Bài thuốc dành cho bệnh nhân mắc ung thư gan, ung thư phổi 

Chuẩn bị: 

• Cây xạ đen, hoàn ngọc mỗi vị 50g 
• 20g bạch hoa xà
• 10g bán chi liên

Sắc dược liệu lấy nước uống, chia đều thuốc thành 2 - 3 lần uống trong ngày. 

Lưu ý khi sử dụng 

Cũng giống với các loại dược liệu tự nhiên khác, trước khi sử dụng xạ đen người bệnh cần chú ý một vài vấn đề sau: 

• Tác hại của cây xạ đen sẽ khó lường nếu bạn dùng quá liều hoặc sai liều lượng.
• Nếu quá trình sử dụng thấy xuất hiện tình trạng hoa mắt, chóng mặt, tụt huyết áp nên dừng uống và liên hệ ngay tới bác sĩ. 
• Tuyệt đối người bị bệnh thân không dùng xạ đen bởi nó có thể gây suy thận. 
• Với công dụng an thần nếu dùng quá nhiều vào ban ngày có thể gây ngủ gật. 
• Không dùng xạ đen với phụ nữ đang mang thai hoặc với trẻ em dưới 5 tuổi. 
• Để tránh tương tác với thuốc người bệnh nên hỏi ý kiến bác sĩ trước khi muốn kết hợp dược liệu này với thuốc tây. 
• Hạn chế ăn đậu xanh, măng chua, cà pháo, rau muống trong khi đang dùng xạ đen bởi nó có thể gây giảm tương tác. 
• Nếu sắc nước từ dược liệu này nên uống hết trong ngày, không để qua đêm vì khi này thuốc có thể gây đau bụng, đầy bụng hoặc đi ngoài. 

Nhìn chung có thể thấy xạ đen là dược liệu mang đến nhiều công dụng tốt đối với sức khỏe. Tuy nhiên để đạt được hiệu quả như mong muốn quá trình sử dụng người bệnh không được tự ý thay đổi liều lượng hoặc kết hợp với dược liệu khác để tránh gây tác dụng phụ không mong muốn. 

Trên đây là các thông tin mà Dược Thái Minh muốn cung cấp cho bạn về dược liệu xạ đen, hy vong những thông tin mà chúng tôi đưa đến cho bạn sẽ giúp ích cho bạn. Cảm ơn bạn đã đón đọc, chúc các bạn sức khỏe!