Bạch phục linh là cây gì? Đặc điểm, hình ảnh, có công dụng gì?

Bạch phục linh là loại dược liệu quý với nhiều công dụng cho sức khỏe, ví dụ như lợi tiểu, an thần, hạ đường huyết. Dược liệu này có tên khoa học là Poria cocos Wolf. Nó thuộc về chi Wolfiporia, trong họ Polyporaceae và bộ Polyporales. Thực chất đây là một loại nấm có thể quả lớn, mọc ký sinh trên rễ cây thông. Chúng có các tên gọi khác như bạch linh, phục linh, bạch thần, với quan niệm rằng đây là linh khí của cây thông ẩn mình dưới đất.

I. Đặc điểm tự nhiên

Bạch phục linh với hình dáng thường là các cục thể tròn hoặc hình bán cầu, có kích thước từ nhỏ đến lớn, có thể đạt đến đường kính 10-30 cm. Bề mặt của nấm thường màu nâu hoặc nâu đen, với các vết nứt nhỏ và rãnh sâu, có khi thành bướu.

Hình ảnh cây thực tế

Vỏ của nấm dày, cứng và khá rắn, thường phải bẻ gãy để tiếp cận phần bên trong. Bên trong thường là màu trắng hoặc vàng nhạt, với cấu trúc nội bộ tương đối rỗng. Khi cắt ngang, ruột có thể màu trắng gọi là bạch phục linh hoặc hồng xám gọi là xích phục linh. 

Dược liệu này có hương thơm đặc trưng, vị ngọt và đôi khi có một chút cay. Thường được tìm thấy dưới lòng đất, gần gốc cây, đặc biệt là ở các khu vực có đất đa dạng và ẩm ướt. Chủ yếu ở châu Á, đặc biệt là ở Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản và một số khu vực ở Đông Nam Á.

Những đặc điểm này có thể biến đổi tùy thuộc vào điều kiện môi trường cụ thể và loại đất mà nấm phát triển.

Bạch phục linh thường được thu hái tốt trong khoảng từ tháng 7 đến tháng 9. Khi thu hái, quan trọng để chọn những cây có tuổi đời từ 2 đến 3 năm trở lên, vì chúng thường có chất lượng tốt hơn và chứa nhiều hoạt chất hơn.

Sau khi thu hái, cần được rửa sạch để loại bỏ bất kỳ cặn bã, đất đá hoặc chất bẩn nào bám trên bề mặt. Tiếp đó, phơi ra ngoài chỗ thoáng gió để hong khô cho se bề mặt, ủ vài lần đến khi khô nước hoàn toàn và bề mặt nhăn nheo. Cắt thành miếng nhỏ để dễ dàng chế biến và sử dụng. 

Ngoài ra, loại dược liệu này thường được sấy khô để bảo quản lâu dài và giữ được chất lượng. Nên bảo quản trong các bao bì kín đáo và khô ráo để ngăn ngừa vi khuẩn và nấm mốc phát triển.

Quá trình chế biến cụ thể có thể thay đổi tùy thuộc vào mục đích sử dụng và các phương pháp truyền thống của từng vùng địa lý.

Bạch phục linh chứa nhiều hoạt chất có giá trị trong y học cổ truyền và hiện đại. Các thành phần hoá học chính có thể bao gồm:

Dược liệu chứa nhiều hoạt chất trong y học cổ truyền và hiện đại

• Polysaccharides: Là thành phần chính đóng vai trò quan trọng trong việc tăng cường hệ miễn dịch, giảm viêm và cải thiện sức khỏe tổng thể.
• Triterpenoids: Bao gồm các hợp chất như pachymic acid và dehydro pachymic acid, triterpenoids được cho là có hoạt tính chống vi khuẩn, chống vi rút và chống viêm.
• Sterols: Dược liệu chứa một số loại sterols như ergosterol, có thể đóng vai trò trong việc hỗ trợ sức khỏe tim mạch và hệ thần kinh.
• Minerals và khoáng chất: Các khoáng chất như kali, canxi và sắt, có vai trò quan trọng trong nhiều quá trình sinh học cơ bản trong cơ thể.
• Protein và axit amin: Chứa các thành phần này, dược liệu có thể cung cấp các nguồn dinh dưỡng quan trọng, đóng vai trò trong việc xây dựng và duy trì cơ bắp và mô tế bào.

II. Bạch phục linh có tác dụng gì?

Theo y học cổ truyền đây loại dược liệu có vị ngọt, tính bình, với các công năng như lợi tiểu, chống nôn, kháng khuẩn, chữa phù, tiêu chảy kéo dài,...Còn theo y học hiện đại, thì nó có các tác dụng cụ thể như:

2.1 Chống oxy hóa

Bạch phục linh chứa nhiều chất chống oxy hóa như polysaccharides và triterpenoids. Những chất này giúp ngăn chặn sự tổn thương của tế bào do các gốc tự do và các chất oxy hóa khác. Việc chống oxy hóa có thể giúp ngăn ngừa các bệnh lý liên quan đến sự tổn thương tế bào, bao gồm cả viêm nhiễm và bệnh tim mạch.

Hỗ trợ quá trình điều trị một số bệnh như phòng ngừa ung thư, điều hoà miễn dịch

2.2 Chống viêm và kháng khuẩn

Bạch phục linh có hoạt tính chống viêm và kháng khuẩn. Các hợp chất đã được nghiên cứu và cho thấy khả năng làm giảm viêm và ngăn chặn sự phát triển của vi khuẩn. Điều này có thể giúp trong việc điều trị các bệnh lý viêm nhiễm và tăng cường hệ miễn dịch.

2.3 Phòng ngừa ung thư

Các hợp chất trong bạch phục linh có thể ức chế sự phát triển của tế bào ung thư và kích thích tử vong tự nhiên của chúng. Cơ chế chống ung thư của polysaccharide trong bạch phục linh có liên quan đến việc kích thích các phản ứng miễn dịch qua trung gian tế bào. Các polysaccharide này còn có tác dụng trên ung thư vú, ung thư tuyến tiền liệt, ung thư tụy, ung thư xương,...

2.4 Điều hoà miễn dịch

Polysaccharides trong bạch phục linh có thể kích thích hoạt động của hệ miễn dịch. Điều này có thể giúp cơ thể chống lại các bệnh truyền nhiễm và các bất thường liên quan đến miễn dịch như dị ứng và vi khuẩn.

2.5 Bảo vệ gan và thận

Bạch phục linh được cho là có tác dụng bảo vệ gan và thận. Các nghiên cứu sơ bộ đã chỉ ra rằng bạch phục linh có thể giúp cải thiện chức năng gan và thận bằng cách giảm viêm và hỗ trợ quá trình tái tạo tế bào gan và thận.

Tuy nhiên, việc sử dụng bạch phục linh để điều trị hoặc ngăn ngừa các bệnh lý cụ thể cần được thảo luận với bác sĩ hoặc chuyên gia y tế để đảm bảo an toàn và hiệu quả, đặc biệt nếu bạn đang dùng thuốc hoặc có các vấn đề sức khỏe cụ thể.

III. Liều dùng của bạch phục linh

Liều dùng có thể thay đổi tùy thuộc vào mục đích sử dụng, tuổi, tình trạng sức khỏe và các yếu tố khác. Dưới đây là một hướng dẫn tổng quát về liều lượng thông thường:

Với dạng khô, liều dùng thông thường cho người trưởng thành là khoảng 9-15 gram mỗi ngày. Bạn có thể chia liều này thành nhiều lần trong ngày. Dùng bằng cách hãm trong nước nóng để tạo thành nước uống, hoặc nấu cùng với các món ăn khác.

Còn với dạng viên nang và bột, liều lượng tùy theo sản phẩm và hàm lượng hoạt chất. Thường thì các sản phẩm chiết xuất đã đóng gói sẽ có hướng dẫn sử dụng cụ thể trên bao bì. Hãy tuân thủ theo hướng dẫn của nhà sản xuất hoặc tư vấn y tế.

V. 4 Bài thuốc hỗ trợ quá trình điều trị từ bạch phục linh

Dược liệu được dùng trong nhiều bài thuốc và món ăn chữa

5.1 Chữa phù thũng

• Nguyên liệu: 10g bạch phục linh, 10g bạch truật, 10g trư linh, trạch tả 12g, quế chi 4g.
• Cách làm: Cho tất cả nguyên liệu vào tán thành bột, sau đó trộn đều, mỗi lần uống 10g và uống 2-3 lần/ngày.

5.2 Chữa suy nhược cơ thể kèm tiêu chảy kéo dài

• Nguyên liệu: 10g bạch phục linh, 10g bạch truật, 10g đảng sâm, 3g chích cam thảo, 5g trần bì, 5g bán hạ (chế với gừng); mộc hương, sa nhân mỗi vị đều 4g. 
• Cách làm: Tất cả nguyên liệu tán thành bột mịn, trộn với nước gừng thành viên đậu xanh, mỗi lần uống 4–8g tùy độ tuổi.

5.3 chữa khớp, phong hàn thấp tí hoặc nhiệt tí

• Nguyên liệu: Bạch phục linh, sài hồ mỗi loại 120g; kinh giới, phòng phong, mỗi vị 100g; khương hoạt, độc hoạt, tiền hồ, cát cánh, chỉ xác, xuyên khung, cam thảo mỗi loại 80g.
• Cách làm: Thái nhỏ các vị thuốc, phơi khô, sau đó tán thành bột mịn. Đóng thành từng gói 10, 20g. Người lớn dùng mỗi ngày 10g, uống 2 lần với nước đun sôi để nguội trước khi ăn. Trẻ em dùng bằng nửa liều người lớn.

5.4 Chữa mệt mỏi, gầy yếu

• Nguyên liệu: 12g bạch phục linh, 12g mẫu đơn, 12g trạch tả, 32g thục địa, 16g sơn thù, 16g hoài sơn.
• Cách làm: Nguyên liệu đem tán bột, làm thành viên uống mỗi ngày từ 20–30g hoặc sắc lấy nước uống. 

Tràng Phục Linh thành phần Cao Bạch phục linh (Poria cocos). Tràng Phục Linh hỗ trợ bảo vệ niêm mạc đại tràng và nâng  cao sức đề kháng đường ruột, tăng cường tiêu hóa, giảm triệu chứng đau bụng, sôi bụng, đi ngoài nhiều lần, rối loạn tiêu hóa do viêm đại tràng.

VI. Sử dụng bạch phục linh cho hiệu quả cao

Khi sử dụng bạch phục linh để cải thiện sức khỏe, có một số lưu ý quan trọng sau đây bạn cần xem xét:

Lưu ý khi sử dụng dược liệu để tránh gây tác dụng phụ

• Đảm bảo mua từ nguồn cung cấp đáng tin cậy và có uy tín. Chọn các sản phẩm đã được kiểm định và chứa hàm lượng hoạt chất được nêu trên bao bì.
• Tuân thủ hướng dẫn về liều lượng được đề xuất trên bao bì. Không vượt quá liều lượng được khuyến nghị trừ khi có sự chỉ định của bác sĩ.
• Có thể tương tác với một số loại thuốc. Nếu bạn đang sử dụng thuốc kê đơn hoặc các loại thuốc khác, hãy thảo luận với bác sĩ của bạn trước khi sử dụng để tránh các tác dụng phụ không mong muốn.
• Phụ nữ có thai, cho con bú, người thể trạng âm hư thấp nhiệt, tiểu nhiều, khí hư hạ hãm, di tinh hoạt tinh do hư hàn thì không nên dùng.
• Theo dõi cẩn thận các dấu hiệu của phản ứng phụ khi bắt đầu sử dụng. Nếu bạn có bất kỳ biểu hiện lạ hay không mong muốn nào, hãy ngừng sử dụng.

Trước khi bắt đầu sử dụng bạch phục linh hoặc bất kỳ loại thảo dược nào khác, hãy thảo luận với bác sĩ hoặc chuyên gia y tế. Họ sẽ cung cấp thông tin cụ thể về tác dụng, liều lượng, tương tác thuốc và lời khuyên phù hợp cho tình trạng sức khỏe của bạn.

||Tham khảo bài viết khác:

• Cây mộc tặc là cây gì? Đặc điểm, công dụng, bài thuốc
• Cây ngưu tất là cây gì? Những công dụng chữa ít ai biết
• Trạch tả là cây gì? Cách chữa với cây trạch tả
• Cây gừng dại là cây gì? Những công dụng to lớn hiếm ai biết
• Cây đinh lăng là cây gì? Những bài thuốc chữa từ đinh lăng