Cây điều nhuộm là cây gì? Đặc điểm, hình ảnh, chữa bệnh gì?

Cây điều nhuộm là một loại cây có giá trị kinh tế cao, được trồng phổ biến ở nhiều quốc gia trên thế giới, trong đó có Việt Nam. Cây được biết đến với nhiều dụng chính như lấy hạt để làm màu thực phẩm, lấy quả để làm nước giải khát hoặc dùng lá để chữa sốt rét, lỵ,...Bài viết sau sẽ giúp bạn khám phá thêm được nhiều điều thú vị hơn về điều nhuộm nên đừng bỏ lỡ nhé.

I. Tìm hiểu cây điều nhuộm là gì?

Điều nhuộm (miền bắc) hay cây ca ri (miền nam) còn có nhiều tên gọi khác như điều màu, chầm phù, cà ri,...Nó có tên khoa học là Bixa orellana, thuộc họ Bixaceae. Cây được xuất xứ từ vùng nhiệt đới Châu mỹ, sau đó du nhập vào Đông nam á từ thế kỷ 17. Và sau này đã trở thành một phần không thể thiếu trong nhiều món ăn gia đình và bài thuốc kinh nghiệm.

1.1 Đặc điểm hình thái

Cây ca ri nhỏ đẹp, cao tầm 4 - 5m, phân ra nhiều cành, thân cây màu nâu xám vỏ dày và xù xì. Lá đơn mềm, nhẵn mọc so le, hình 3 cạnh, đầu nhọn với phần cuống hình tim, dài khoảng 12 - 15cm, rộng 7 - 10cm, cuống lá phình hơi tại phần đầu.

Hình ảnh cây điều nhuộm

Hoa lớn, khoác một lớp áo màu tía hoặc trắng ngà, mọc thành chùy ngắn ở đầu ngọn. Bầu có màu trắng, nhiều noãn. Quả to màu đỏ tía, hình cầu trên mặt có nhiều gai mềm, mở bằng 2 van, mỗi mảnh mang chứa rất nhiều hạt. Thoạt nhìn hạt hơi hình lập phương trên cuống ngắn, xung quanh tễ nở ra thành một áp hạt ngăn màu đỏ.

1.2 Bộ phận dùng và thành phần hóa học

Các bộ phận trên cây đều được ứng dụng để dùng làm thuốc và gia vị, trong đó lá và hạt là phổ biến nhất.

Về thành phần hóa học, trong vỏ quả có chứa 0,05% tinh dầu, 1 - 1,65% nhựa, cellulose và tanin. Bên cạnh đó, trong cơm quả có chứa 20 - 28% chất bay hơi, 3,5% - 5,2% saponin, 4 - 5,5% oclean, palmatin, saponin, vitamin A,...Hạt chứa bixin, một chất tinh thể có màu đỏ tươi. Hoạt chất này là một carotinoid và là thành phần chính trong chất nhuộm đỏ. Ngoài ra còn có nhiều carotinoid màu vàng, cơm hạt còn chứa chất orelin màu vàng, không chứa tinh thể.

1.3 Thu hái và chế biến

Tại nước ta, Campuchia và Lào thường trồng loài cây này để lấy chất nhuộm màu. Họ sẽ thu hái hạt, rồi cho vào nước nóng, khuấy mạnh tay để hạt lên cái rây rồi chà xát, tác phần hạt và tạp chất. Sau đó để ăn cơm hạt cho lên men và loại bỏ chất nhầy.

Màu lắng xuống dưới, gạn lấy để cho hơi khô thì gói lại vào lá chuối thành từng bánh. Kết quả chúng ta có chất màu mềm, bề ngoài hơi xỉn nhưng cắt ra có màu tươi. Bên cạnh đó, lá tươi và hạt hái về cũng sẽ được dùng để làm thuốc.

>> Xem ngay:

• Cây gối hạc và những bài thuốc chữa bệnh hiệu quả không ngờ tới!
  

II. Công dụng của điều nhuộm trong cuộc sống hằng ngày

Mỗi bộ phận trên cây sẽ mang đến những lợi ích khác nhau, đặc biệt đều được ứng dụng trong điều trị bệnh, cụ thể như:

2.1 Công dụng của lá điều nhuộm

• Trên tạp chí quốc tế về y học (International Journal of Pharmacognosy) đã báo cáo rằng, chiết xuất ethanol 95% từ lá dược liệu có khả năng kháng khuẩn và kháng nấm.
• Khi làm thí nghiệm trên chuột, các nhà khoa học cũng chỉ ra rằng chiết xuất methanol từ lá cây điều nhuộm có tác dụng giảm co giật, giảm đau, chống oxy hóa và giảm các tác nhân gây bệnh đường ruột.
• Theo Y học cổ truyền, họ đã dùng lá trong các bài thuốc chữa bệnh viêm phế quản và đau họng. Nước sắc còn giúp giảm hiện tượng nôn khi mang thai.
• Để giảm nguy cơ nhiễm trùng cổ họng và miệng, ông cha ta còn dùng nước sắc lá để súc miệng. Ngoài ra còn có thể giã nát để trị áp xe.

Điều nhuộm mang đến rất nhiều ứng dụng trong cuộc sống

2.2 Công dụng của hạt

• Với 20 thành phần hóa học đã được phân lập trong hạt, chúng được ứng dụng để sản xuất thuốc kháng sinh, huyết áp thấp, nhuận tràng, chống sốt rét và chống oxy hóa.
• Nước sắc từ hạt còn có tác dụng hạ sốt và làm siro nhằm trị viêm phế quản và viêm họng. Lớp bột ngoài hạt dùng để trị ung thư, nhiễm trùng thận và kiết lỵ.

2.3 Công dụng của rễ và vỏ cây

• Nước sắc từ vỏ điều nhuộm có thể trị sốt rét, hen suyễn và đau thắt ngực. Ngoài ra người ra còn nghiền nát rồi thoa lên da khi bị phát ban.
• Bên cạnh đó nước sắc rễ cây còn giúp người bệnh dễ dàng tiêu hóa, lợi tiểu và đồng thời kiểm soát hen suyễn.

2.4 Tác dụng làm chất nhuộm màu

Tại Đông Nam Á, họ thường thu hái hạt cây ca ri để làm chất nhuộm màu hoặc vẽ lên trên cơ thể. Bên cạnh đó, đây còn là một trong những món chính trong các bữa ăn giỗ chạp, tiệc. Món ăn này có màu và mùi đặc trưng, tạo nên bằng cách khử hạt điều nhuộm trong dầu cho ra hết màu, sau đó vớt bã bỏ đi.

>> Tìm hiểu thêm: Cây đơn châu chấu - Vị thuốc quý trong kho tàng thuốc dân gian!

III. Những lưu ý khi sử dụng cây điều nhuộm

• Hạt điều nhuộm có thể gây dị ứng ở một người nên nếu bạn chưa từng sử dụng, hãy thử một lượng nhỏ trước và theo dõi phản ứng của cơ thể.
• Hạt có thể tương tác với một số loại thuốc, bao gồm thuốc chống đông máu và thuốc giảm huyết áp. Do đó, nếu bạn đang sử dụng bất kỳ loại thuốc nào, hãy hỏi ý kiến bác sĩ trước khi sử dụng.
• Phụ nữ mang thai và cho con bú nên hạn chế sử dụng.
• Quả điều nhuộm có thể gây tiêu chảy ở một số người. Do đó, nếu bạn có hệ tiêu hóa nhạy cảm, hãy sử dụng một cách thận trọng.
• Quả có thể chứa các độc tố tự nhiên gây hại cho sức khỏe. Do đó, cần chế biến đúng cách trước khi sử dụng.
• Lá và vỏ cây điều nhuộm có thể gây kích ứng da và niêm mạc. Do đó, khi sử dụng cần đeo găng tay và khẩu trang để bảo vệ bản thân.

Một số điều cần lưu ý khi sử dụng cây ca ri

Cây điều nhuộm là một loại cây có giá trị kinh tế cao và đem đến rất nhiều lợi ích cho sức khỏe. Do đó, cây cần được bảo vệ và phát triển, đồng thời khi sử dụng để làm thuốc, cần tham khảo ý kiến của bác sĩ trước, nhằm đảm bảo an toàn và hiệu quả.

||Tham khảo bài viết khác:

• Cây ba chẽ là cây gì? Đặc điểm, hình ảnh, chữa bệnh gì?
• Thổ hoàng liên là cây gì? Đặc điểm, hình ảnh, chữa bệnh gì?
• Mộc hoa trắng là cây gì? Đặc điểm, hình ảnh, chữa bệnh gì?