Cây mã tiền là cây gì? Đặc điểm, hình ảnh, chữa bệnh gì?

Cây mã tiền từ lâu đã được biết đến như một vị thuốc quý trong y học cổ truyền với khả năng giảm đau, thông kinh lạc, mạnh gân cốt,... Tuy nhiên, nếu không sử dụng đúng cách, loại thảo dược này tiềm ẩn nhiều nguy cơ gây hại, thậm chí dẫn đến tử vong. Bài viết này sẽ giúp bạn khám phá và hiểu rõ hơn về loại thảo dược đặc biệt này.

I. Giới thiệu về cây mã tiền

Cây mã tiền hay còn gọi là củ chi, võ doản, hoàng đàn, cổ chi,... Đây là một loại cây gỗ thường xanh bản địa Đông Nam Á.

Cây có thể cao tới 25m, thường mọc trong môi trường sống thưa cây cối ở độ cao từ mực nước biển đến khoảng 1.200m. 

Lá cây mã tiền có hình trứng, dài 5 - 10cm, màu xanh bóng. Hoa của cây mã tiền thường mọc nhỏ, màu trắng hoặc nhạt màu và có mùi hôi không mấy dễ chịu. Quả mã tiền hình cầu, đường kính 2-3 cm, màu vàng khi chín. 

Hình ảnh cây mã tiền

Bộ phận được dùng làm thuốc nhiều nhất là hạt cây mã tiền (hay còn gọi là mã tiền tử). 

Tuy nhiên, hạt cây mã tiền lại chứa rất nhiều ancaloit độc, bao gồm strychnin và brucin. Đây là 2 hoạt chất cực độc với hệ thần kinh, có thể gây co giật và tử vong nếu sử dụng quá liều. Đó cũng là lý do vì sao người ta thường khuyến cáo chỉ nên sử dụng mã tiền dưới sự giám sát của các chuyên gia y tế có kinh nghiệm.

II. Tác dụng của cây mã tiền

Mã tiền có vị đắng, tính hàn, quy kinh Tỳ và Can. Nhờ sở hữu đặc tính dược lý đặc biệt, cây mã tiền có thể mang lại nhiều tác dụng tốt cho sức khỏe như:

2.1 Trị táo bón

Cây mã tiền từ lâu đã được biết đến với nhiều công dụng chữa bệnh. Nhưng cụ thể cây mã tiền chữa bệnh gì? Một trong những ứng dụng phổ biến nhất của cây mã tiền là hỗ trợ điều trị tình trạng táo bón bằng cách tăng cường hoạt động của đường ruột, giúp đẩy phân ra ngoài dễ dàng hơn.

Cây mã tiền giúp làm mềm phân, hạn chế táo bón

2.2 Giảm đau

Trong Y học truyền thống, cây mã tiền đã được sử dụng để xoa dịu các cơn đau nhức, từ đau khớp, cơ bắp, lưng, đến cả dạ dày. Đặc biệt, mã tiền còn là vị "cứu tinh" cho chị em phụ nữ trong những ngày "đèn đỏ".

Tuy nhiên, cần lưu ý rằng việc sử dụng mã tiền cần được kiểm soát và theo dõi cẩn thận để tránh những tác dụng phụ không mong muốn.

2.3 An thần

Strychnine và brucine trong mã tiền có tác dụng kích thích hệ thần kinh trung ương, tăng cường sự tỉnh táo và tập trung với liều lượng thấp.Nhờ đó, trong quá khứ, chúng đã từng được sử dụng như một phương pháp an thần. Tuy nhiên, việc sử dụng này đã được loại bỏ do nguy cơ cao gặp tác dụng phụ nguy hiểm.

2.4 Hỗ trợ tiêu hóa

Hỗ trợ tiêu hóa là một trong những công dụng nổi bật của cây mã tiền. Các thành phần trong cây có khả năng kích thích tiết dịch vị dạ dày, tăng cường nhu động ruột và cải thiện lưu thông tiêu hóa. 

Như vậy, khả năng làm giảm các triệu chứng khó tiêu, đầy bụng, tiêu chảy, buồn nôn và nôn mửa chính là câu trả lời thỏa đáng cho “cây mã tiền có tác dụng gì?”.

Lá cây mã tiền giúp giảm chứng đầy bụng, khó tiêu

2.5 Cải thiện tinh thần

Một số người cho rằng việc tiếp xúc với các thành phần trong mã tiền có thể làm giảm căng thẳng và cải thiện tâm trạng. Tuy nhiên, các nghiên cứu này đều thực hiện trên quy mô nhỏ và cần được nghiên cứu thêm để xác nhận hiệu quả.

III. Tác dụng phụ của cây mã tiền

Bên cạnh những tác dụng tuyệt vời đối với sức khỏe, dưới đây là một số tác dụng phụ (tác hại) của cây mã tiền mà bạn cần lưu tâm:

Lạm dụng mã tiền có thể gây ngộ độc

• Buồn nôn, nôn
• Tiêu chảy
• Đau bụng
• Nhức đầu
• Chóng mặt
• Mệt mỏi
• Yếu cơ
• Huyết áp thấp
• Nhịp tim chậm
• Buồn ngủ
• Bồn chồn, lo lắng
• Khó thở
• Co giật

Đặc biệt, mã tiền còn có thể gây tử vong nếu sử dụng sai cách. Do đó, nếu bạn nghi ngờ bản thân hoặc ai đó bị ngộ độc mã tiền, hãy gọi cấp cứu ngay lập tức!

IV. Cách dùng cây mã tiền chữa bệnh

Mã tiền có thể được sử dụng ở dạng uống hoặc bôi. Với đường uống, mã tiền thường được dùng dưới dạng thuốc sắc hoặc viên nang. Với đường bôi, mã tiền có thể dùng dưới dạng thuốc đắp, cao dán hoặc ngâm rượu.

Liều lượng và cách dùng phụ thuộc vào từng dạng bào chế và mức độ bệnh lý của mỗi người. Tuy nhiên, cần lưu ý rằng cây mã tiền có tính độc cao, do đó, việc sử dụng cây mã tiền để chữa bệnh cần được thực hiện thận trọng và dưới sự hướng dẫn của bác sĩ.

>> Xem ngay: Bạch giới tử cây là gì? Đặc điểm, hình ảnh, chữa bệnh gì?

V. Các bài thuốc dân gian chữa bệnh từ cây mã tiền

Để sử dụng mã tiền kết hợp với nhiều thảo dược khác, bạn có thể tham khảo một số bài thuốc nổi tiếng sau. Tuy nhiên, các bài thuốc dưới đây chỉ mang tính chất tham khảo, bạn cần sử dụng theo hướng dẫn của thầy thuốc.

 - Bài thuốc giảm đau nhức, viêm khớp và tê bì do phong thấp

Chuẩn bị hỗn hợp bao gồm bột hương phụ 13g, bột địa liền 6g, bột quế chi 3g, bột mộc hương 8g, bột mã tiền 50g, bột thương truật 20g. Chế thành 1000 viên hoàn (0.05g), mỗi ngày sử dụng từ 4 – 6 viên. Dùng khoảng 50 viên thì ngừng vài tháng và tiếp tục lặp lại liệu trình cho đến khi khỏi.

 - Bài thuốc chữa viêm khớp, viêm khớp dạng thấp

Sử dụng các vị thuốc như ngưu tất, thương truật, nhũ hương, cam thảo, toàn yết, bạch cương tàm, một dược và ma hoàng mỗi vị 36g và 300g hạt cây mã tiền. Rửa sạch rồi nấu mã tiền với đậu xanh cho đến khi đậu xanh nứt ra, sau đó làm sạch lại mã tiền và sao với cát. Trộn các vị thuốc còn lại và tán thành bột, sau đó sử dụng từ 0.5 – 1g bột cùng với rượu, nên dùng trước khi ngủ.

Bài thuốc chữa viêm khớp, viêm khớp dạng thấp từ mã tiền

 - Bài thuốc trị cơ thể suy nhược, chân tay yếu

Sử dụng các vị thuốc như ngô công 5 con, đương quy, xuyên sơn giáp, một dược, nhũ hương, mã tiền mỗi vị 30g, bạch truật và đảng sâm mỗi vị 60g. Trộn các vị thuốc thành bột mịn, hòa với mật làm thành viên hoàn bằng hạt đỗ xanh. Ngày uống 2 lần, mỗi lần dùng khoảng 2g với rượu ấm.

 - Bài thuốc cải thiện các bệnh hô hấp

Sử dụng hai vị thuốc địa long và mã tiền tử lượng bằng nhau, tán thành bột mịn và sử dụng mỗi lần khoảng 2.4g, chia thành 2 lần dùng. Nếu có chứng hư nên gia thêm sinh mạch tán, đối với trẻ em cần giảm liều lượng.

 - Bài thuốc hỗ trợ giảm liệt mặt

• Bài số 1: Dùng mã tiền đun sôi, sau đó tán thành bột và trộn với giấm để làm thành hồ. Bôi hồ lên vùng má không bị lệch, thay 1 lần mỗi ngày.
• Bài số 2: Chuẩn bị mã tiền ngâm với nước, sau đó thái thành lát và dán lên vùng má bị liệt, thay 1 lần mỗi 7 ngày.

Liệt cơ mặt nên dùng mã tiền

VI. Lưu ý khi sử dụng cây mã tiền

Cây mã tiền là một loại thảo mộc có độc tính cao (đặc biệt là hạt và rễ), vì vậy bạn phải sử dụng chúng một cách thận trọng. Dưới đây là một số lưu ý quan trọng khi sử dụng mã tiền:

• Mã tiền cần được sao vàng hoặc sao cháy trước khi sử dụng để giảm độc tính.
• Luôn bắt đầu với liều lượng thấp và tăng dần theo hướng dẫn.
• Không sử dụng mã tiền với các loại thuốc khác mà không có sự hướng dẫn của bác sĩ.
• Ngừng sử dụng mã tiền và tham khảo ý kiến ​​bác sĩ nếu bạn gặp bất kỳ tác dụng phụ nào.
• Tuyệt đối không sử dụng cây mã tiền cho trẻ em dưới 3 tuổi, phụ nữ mang thai, người bị mất ngủ, nam giới bị di hoạt tinh, người yếu hay thể trạng suy nhược, người mẫn cảm với bất kì thành phần nào của thuốc.

Cây mã tiền có thể là một phương pháp điều trị hiệu quả cho một số bệnh lý. Tuy nhiên, do tính độc cao, việc sử dụng mã tiền cần được thực hiện cẩn trọng và tuân theo hướng dẫn của bác sĩ.

||Tham khảo bài viết khác:

• Sâm đại hành là cây gì? Đặc điểm, hình ảnh, chữa bệnh gì?
• Xương rồng Nopal là cây gì? Hình ảnh, đặc điểm, chữa bệnh gì?
• Cây quế chi là cây gì? Đặc điểm, hình ảnh và chữa bệnh gì?
• Cây mộc qua là cây gì? Đặc điểm, hình ảnh, chữa bệnh gì?