Khi nhắc tới cây Phan tả diệp, đoán chừng bạn sẽ nghĩ ngay đến màu vàng rực rỡ của hoa cùng với tác dụng nhuận tràng, điều trị các bệnh táo bón của dược liệu này. Nhưng không phải ai cũng sẽ hiểu rõ về công dụng và cách sử dụng của nó một cách hiệu quả nhất. Do đó cùng theo dõi bài đây để có thể giải đáp mọi thắc mắc nhé.
Tìm hiểu về dược liệu Phan tả diệp
Cây Phan tả diệp là cây gì?
Phan tả diệp có tên khoa học là tên khoa học là Cassia angustifolia Vahl, thuộc họ Caesalpiniaceae (Vang). Được biết đến với nhiều cái tên khác nhau như Hiệp diệp, tiên diệp, dương tả diệp. Cây thường mọc hoang ở những nước nhiệt đới và có nguồn gốc từ Ai Cập vào 3500 năm về trước.
Đặc điểm hình thái
Loài cây này thuộc dạng cây bụi, có chiều cao khoảng 0,5 - 1m, thân cây mỏng và mảnh, phân nhiều cành. Bề ngoài có màu xanh nhạt và phủ một lớp lông mịn. Lá thuộc dạng kép lông chim chẵn, cuống ngắn, gồm 5 - 8 đôi, phiến lá chét hơi không đối xứng. Hoa màu vàng mọc thành từng chùm ở kẽ lá, mỗi chùm sẽ có 6 - 14 bông, 10 nhị: 3 nhị ở trên và bất thụ, 4 nhị giữa cùng lớn cùng 3 nhị dưới cong.
Hình ảnh cây phan tả diệp
Quả hiệp diệp có dạng hình túi, dài 4 - 6cm, khi non quả được bao phủ một lớp lông mỏng bên ngoài, khi già những lông này sẽ rụng đi. Mỗi quả sẽ có từ 4 - 7 hạt. Cây thường ra hoa vào khoảng tháng 9 - tháng 12, mùa quả sẽ vào tháng 3 năm sau.
Bộ phận dùng
Bộ phận được dùng làm thuốc phổ biến là lá đã được phơi khô, sau đó chế biến thành trà hoặc sắc uống.
Cây Phan tả diệp thường mọc ở đâu?
Đây là một loại cây mọc hoang tại những vùng có khí hậu nhiệt đới như Ai Cập, Châu Phi, sông Nil. Tuy nhiên nhờ vào những tác dụng chữa bệnh hiệu quả của nó mà hiện tại người ta bắt đầu trồng nhiều hơn.
Một số tỉnh thành ở Trung quốc như Vân Nam, Hải Nam cũng đã đem giống cây này về trồng. Việt Nam chúng ta vẫn phải nhập khẩu từ nước ngoài về nên giá thành có thể hơi đắt và khó mua hơn.
Thành phần hóa học
Thành phần chủ yếu của cây Phan tả diệp là antraglucozit gồm sennoside A, sennoside B, rhein và aloe.emodin tự do. Bên cạnh đó trong dược liệu này còn chứa: Isorhamnetin và Kaempferola C10H6O2(OH)4.
Cây Phan tả diệp có tác dụng gì đối với sức khỏe?
Theo Y học cổ truyền, Phan tả diệp là một vị thuốc có tính hàn, vị ngọt đắng nên quy vào kinh đại trường. Do đó sẽ có tác dụng hỗ trợ giảm tình trạng táo bón, làm sạch ruột và chữa một số chứng thực nhiệt, thanh nhiệt giải độc.
Hiện nay các nhà khoa học đã bắt tay vào nghiên cứu về thành phần của hiệp diệp và chỉ ra những công dụng sau:
- Hỗ trợ giảm táo bón, rối loạn tiêu hóa: Do nó có tác động thay đổi cử động ở dạ dày và nhu động ruột già nên sẽ có tác dụng nhuận tràng, giải nhiệt và kích thích hệ tiêu hóa, tốt cho ruột. Bên cạnh đó, nếu kết hợp lá hiệp diệp cùng với các vị thuốc khác sẽ làm tăng hiệu quả hơn.
- Hỗ trợ tiêu hóa: Lá tả diệp có tác dụng gì? Chúng có chứa probiotic và quercetin nên có tác dụng hỗ trợ hệ thống tiêu hóa khá tốt. Bên cạnh đó các hợp chất có tính oxy hóa mạnh trong dược liệu cũng mang khả năng kháng khuẩn, tăng cường sức khỏe đường ruột, chống lại các gốc tự do và phục hồi chức năng ruột. Trong sản phẩm TPBVSK Deconsti, chiết xuất từ Phan tả diệp được sử dụng như một thành phần chính để hỗ trợ chức năng tiêu hóa. Với các hoạt chất có tính năng lỏng và làm dịu niêm mạc ruột, Phan tả diệp giúp kích thích sự trượt chuyển của chất thải trong ruột, giảm bớt táo bón và đầy bụng. Sử dụng Deconsti mang lại sự thoải mái tức thì và giúp duy trì hệ tiêu hóa khỏe mạnh, giảm các cảm giác khó chịu liên quan đến tiêu hóa, đồng thời nâng cao chất lượng cuộc sống hàng ngày.
- Hỗ trợ làm sạch ruột: Đối với người bệnh chỉ định nội soi dạ dày thì lá cây phan tả diệp có thể giúp làm sạch ruột trước khi tiến hành soi.
- Hỗ trợ thải độc gan: Ít ai biết tác dụng của cây tả diệp đối với gan như thế nào? trong các hợp chất có trong lá dược liệu thì có một số thành phần kích thích enzym ở gan để thải độc. Đồng thời selen và allicin trong lá cũng giúp làm sạch gan, loại bỏ đi hoạt chất gây hại cho gan. Vì vậy, người ta hay dùng trà phan tả diệp để hỗ trợ điều trị bệnh gan an toàn.
- Hỗ trợ giảm cân hiệu quả: Người ta thường uống trà phan tả diệp để nhanh chóng đốt mỡ thừa, chất béo nhanh nhờ sự tăng cường trao đổi chất trong cơ thể và hạn chế tích tụ mỡ.
- Giảm mụn: Với tác dụng thanh nhiệt giải độc, giảm sưng thì lá phan tả diệp là một lựa chọn khá tốt trong việc điều trị mụn hiệu quả.
Hiệp diệp mang đến nhiều tác dụng cho hệ tiêu hóa
>> Xem thêm: 8 cây thuốc nam trị táo bón hiệu quả từ kinh nghiệm dân gian
Sử dụng với liều lượng như thế nào?
Khi pha trà phan tả diệp cũng giống như nhiều loại trà thông thường khác. Đầu tiên sẽ cho trà vào ấm rồi rót nước sôi vào, lắc đều rồi bỏ phần nước này. Tiếp tục cho nước sôi và hãm trong vòng 5 - 8 phút là có thể uống được.
Tùy vào tình trạng cơ thể đang gặp phải mà liều dùng sẽ khác nhau, cụ thể: Ngày dùng 1 - 2g, nhuận tràng dùng liều 3 - 4g, tẩy mạnh dùng 5 -7g dưới dạng thuốc sắc hay thuốc pha.
Lưu ý: Tránh đun sôi quá lâu vì có thể làm thủy phân sennosid khiến chúng dễ bị hấp thu ở ruột non và làm mất khả năng tăng nhu động dạ dày.
Một số bài thuốc có chứa cây Phan tả diệp
Theo bác sĩ nội trú Nguyễn Thành Vương thuộc Khoa Y học cổ truyền của Trường Đại học Y Hà Nội, đã giới thiệu tới người bệnh một số bài thuốc hỗ trợ điều trị bệnh đến từ phan tả diệp như sau:
- Nhuận tràng, chống táo bón và làm mềm phân: Hãm mỗi lần 3-4g dược liệu, uống ngày 1 lần trước bữa ăn sáng.
- Tác dụng xổ mạnh, giảm phân táo kết nhiều và hỗ trợ điều trị đại tràng thực nhiệt: Hãm 5-7g dược liệu, ngày uống 1 lần trước bữa ăn sáng, uống khi còn ấm.
- Giúp tăng nhẹ nhu động ruột: Hãm 1-2g/ngày, uống khi còn nóng. Sau 6 - 7 giờ là có hiệu quả.
- Hỗ trợ giảm táo bón do nhiệt tích: Mỗi vị dược liệu 6g bao gồm: Lá phan tả diệp, chỉ thực và 9g hậu phác. Sắc lên, ngày uống 1 tháng, chia làm 2 - 3 lần. Nên uống khi còn ấm.
- Hỗ trợ giảm táo bón do thực tích: Lá phan tả diệp 4 - 6g, trần bì 4g, đại hoàng 9g, hoàng liên 3g, sinh khương, đinh hương đều 3g. Sắc ngày uống 1 thang, chia làm 2-3 lần.
>> Tham khảo thêm:
Những lưu ý khi sử dụng dược liệu phan tả diệp
Lá cây hiệp diệp có thể mang đến nhiều tác dụng đối với hệ thống tiêu hóa nhưng một khi dùng quá liều cũng sẽ gây nên vô số tác dụng phụ khác. Do đó để tránh gặp phải tác dụng không may, người bệnh cần lưu ý các vấn đề sau:
- Không dùng cho phụ nữ có thai, cho con bú, người có tỳ vị hư hàn, tiêu chảy, ỉa chảy, viêm ruột thừa, tắc ruột, mất nước, rối loạn điện giải.
- Thận trọng khi dùng cho người cao tuổi, trẻ em, người có bệnh tim mạch, huyết áp cao, bệnh thận.
- Có thể gây ra các tác dụng phụ như tiêu chảy, đau bụng, buồn nôn, nôn, mất nước, rối loạn điện giải. Nên khi gặp bất kỳ tác dụng phụ nào, cần ngừng sử dụng và thông báo cho bác sĩ ngay.
- Dược liệu này có thể tương tác với một số loại thuốc khác như digoxin, thuốc lợi tiểu, thuốc chống đông máu. Nên cần thông báo cho bác sĩ về tất cả các loại thuốc đang sử dụng trước khi dùng phan tả diệp.
- Nên sử dụng phan tả diệp trong thời gian ngắn, không quá 7 ngày liên tục. Cần uống nhiều nước khi sử dụng phan tả diệp để tránh mất nước.
- Nên sử dụng các biện pháp điều trị táo bón khác như thay đổi chế độ ăn uống, tập thể dục thường xuyên trước khi dùng phan tả diệp.
Như vậy, qua bài viết này, chắc hẳn nhiều người cũng đã hiểu rõ hơn về công dụng của cây phan tả diệp và cách sử dụng dược liệu sao cho hiệu quả, an toàn. Chúng không những có thể giúp giảm các triệu chứng rối loạn tiêu hóa, táo bón, đời hơi chướng bụng mà còn là thức uống giảm cân cho chị em phụ nữ. Tuy nhiên trong bất cứ trường hợp nào, cũng cần phải hỏi ý kiến của bác sĩ hoặc thầy thuốc trước khi dùng nhé.
Xem thêm:
Cập nhật lúc: 2024/02/20
