Lá khôi - Dược liệu tuyệt vời cho người bệnh dạ dày

Lá khôi là vị thuốc được sử dụng nhiều trong Đông y để điều trị các bệnh lý liên quan đến dạ dày. Ngoài ra, nó còn được dùng để cải thiện các vấn đề sức khoẻ khác như thanh nhiệt, giải độc, cải thiện hệ tiêu hoá,...Cùng khám phá thêm về loài cây này qua bài viết dưới đây.

I. Tổng quan về lá khôi

Lá khôi có tên khoa học là Ardisia silvestris, thuộc về họ Anh thảo (Primulaceae). Nó có các tên gọi khác như khôi nhung hay khôi tía. Ngoài các công dụng về dược liệu thì lá khôi thường được sử dụng làm cây cảnh trang trí trong nhà hoặc ngoài trời.

1.1 Phân bố 

Lá khôi phân bố chủ yếu ở khu vực nhiệt đới và cận nhiệt đới, đặc biệt là ở các quốc gia trong khu vực Đông Nam Á như Malaysia, Indonesia, Thái Lan, Philippines. Chúng thường được tìm thấy ở các khu rừng ẩm ướt và khu rừng núi đồi.

Ngoài khu vực Đông Nam Á, một số loài của lá khôi cũng có thể được tìm thấy ở một số khu vực nhiệt đới khác trên thế giới, nhưng không phổ biến như ở khu vực Đông Nam Á. Tại Việt Nam, cây khôi mọc hoang dại và phân bố chủ yếu ở các rừng rậm thuộc tỉnh Ninh Bình, Quảng Ninh, Lạng Sơn, Vĩnh Phúc, Lào Cai, Nghệ An,...

1.2 Đặc điểm hình thái

Lá khôi là loài thực vật nhỏ, chiều cao trung bình chỉ từ 1 đến 2m. Tuy nhiên, có thể có một số cây lớn hơn đặc biệt ở những nơi có điều kiện phát triển tốt. Thân cây mọc thẳng, bên ngoài màu xanh nhưng bên trong lại rỗng, rất ít phân nhánh hoặc thậm chí là không phân nhánh.

Hình ảnh cây lá khôi

Lá khôi dày, bóng bẩy với màu xanh đậm. Một số loài có lá màu tím hoặc có tia màu trắng. Lá thường có hình dạng hẹp, dài và có gân rõ ràng. Chúng mọc tập trung dần về phía ngọn và sắp xếp so le nhau, kích thước từ 25 - 40cm.

Cây khôi được phân thành 2 loại là khôi trắng và khôi tía (khôi nhung). Khôi tía có lá màu tím với lớp lông mịn nhỏ ở dưới, mặt trên màu xanh lục. Còn khôi trắng có lá màu xanh ở cả hai mặt và không có lông. Cả 2 đều có công dụng điều trị bệnh viêm dạ dày rất hiệu quả.

Hoa của lá khôi thường nhỏ và tập trung thành các bông hoa màu trắng hoặc hồng. Chúng nở thành cụm ở đỉnh của cây với độ dài từ 10 - 15cm. Quả mọng màu đỏ hoặc đen, có hình dáng tròn hoặc oval. Những đặc điểm này có thể thay đổi tùy thuộc vào loài cụ thể và điều kiện môi trường sống của cây.

1.3 Thu hái và chế biến

Chọn cây lá khôi ở tuổi trưởng thành và có tình trạng sức khỏe tốt, không bị sâu bệnh. Các phần cây cần thu hái thường bao gồm lá, quả và ngọn cành. Thời điểm thu hái tốt nhất là thường vào tháng 8 và 9 khi cây đã đơm trái. Sử dụng công cụ sạch và sắc bén để cắt phần cây cần thu hái một cách cẩn thận.

Lá khôi được sấy khô để dễ dàng bảo quản

Sau khi thu hoạch, rửa sạch các bộ phận thu hái, sau đó phơi nắng cho mềm, ủ trong bóng râm. Ngoài ra có thể sấy khô để bảo quản và sử dụng trong y học. Quá trình sấy khô này giúp loại bỏ độ ẩm khỏi cây và giữ lại các hoạt chất quan trọng. Bên cạnh đó, sử dụng các phương pháp chiết xuất hóa học hoặc dùng dung môi tự nhiên để trích xuất các hợp chất sinh học có trong lá khôi.

Quan trọng nhất là đảm bảo các phần của cây được thu hái và chế biến một cách an toàn và sạch sẽ, đặc biệt là khi sử dụng cho mục đích y học và thực phẩm. Ngoài ra, bảo quản lá ở nơi sạch sẽ, thoáng mát, khô ráo.

II. Cây lá khôi có tác dụng gì?

Trong cây lá khôi chứa 2 hoạt chất chính cùng các vitamin và khoáng chất cần thiết cho cơ thể:

• Glycoside: Hoạt chất này có tác dụng hỗ trợ cải thiện trí nhớ, suy nhược thần kinh và bảo vệ sức khỏe tim mạch.
• Tanin: tác dụng làm chậm quá trình oxy hóa diễn ra trong tế bào, đồng thời ức chế sự hình thành và phát triển của tế bào ung thư.

2.1 Theo y học cổ truyền 

Theo y học cổ truyền, cây lá khôi được cho là có một số tác dụng và ứng dụng trong điều trị và bảo vệ sức khỏe. Dưới đây là một số tác dụng được ghi nhận theo y học cổ truyền:

Lá khôi là vị thuốc với nhiều lợi ích cho sức khỏe

• Chống lại vi khuẩn và virus, giúp ngăn chặn sự phát triển của các loại vi khuẩn gây bệnh và virus, điều trị bệnh lý về da.
• Giúp giảm viêm trong cơ thể như viêm họng, đau rát họng.
• Giảm đau do nhiều nguyên nhân khác nhau như đau cơ, đau đầu hoặc đau do viêm.
• Chữa chứng trào ngược dạ dày, bệnh đau dạ dày.
• Thanh nhiệt, giải độc và làm mát cơ thể.

2.2 Theo y học hiện đại

Theo y học hiện đại và một số nghiên cứu khoa học gần đây, cây lá khôi được cho là có các tác dụng sau:

 - Điều trị các vấn đề dạ dày

Cây lá khôi thường được sử dụng để điều trị các vấn đề dạ dày như viêm loét dạ dày, đau dạ dày, trào ngược dạ dày và các vấn đề tiêu hóa khác.

Chúng có khả năng bảo vệ niêm mạc dạ dày, kiểm soát hàm lượng axit có trong dịch vị, giảm viêm nhiễm và kích thích quá trình tái tạo tế bào niêm mạc, giúp làm giảm triệu chứng không thoải mái và cải thiện chức năng tiêu hóa.

 - Cải thiện tiêu hoá

Cây lá khôi chữa bệnh liên quan đến hệ tiêu hoá và giúp giảm các triệu chứng không thoải mái liên quan đến hệ tiêu hóa như buồn nôn, khó tiêu, đầy hơi, và trướng bụng.

Nó chứa các hợp chất có khả năng kích thích tiêu hóa và tăng cường sản xuất enzym tiêu hóa trong dạ dày, giúp cải thiện quá trình tiêu hóa.

 - Chống vi khuẩn HP

Helicobacter pylori là một loại vi khuẩn gây viêm dạ dày, loét dạ dày và các vấn đề khác liên quan đến hệ tiêu hóa. Một số nghiên cứu đã chỉ ra rằng các chiết xuất từ cây lá khôi có hoạt tính chống lại vi khuẩn HP, giúp làm giảm tình trạng nhiễm trùng và viêm nhiễm trong dạ dày.

 - Giải tỏa căng thẳng, mệt mỏi

Lá khôi có khả năng giải tỏa căng thẳng và mệt mỏi, giúp cải thiện tâm trạng và tăng cường sức khỏe tinh thần. Các hợp chất trong lá khôi được cho là có tác dụng an thần và thư giãn, giúp giảm căng thẳng và lo âu.

 - Vết thương mau lành

Nhờ khả năng chống viêm nên lá khôi có thể giúp kích thích quá trình lành vết thương và giảm viêm nhiễm.Đồng thời bảo vệ và làm sạch vết thương, tăng cường quá trình phục hồi của cơ thể.

III. Các cách dùng lá khôi chữa bệnh dạ dày

Sử dụng lá khôi chữa bệnh dạ dày là phương pháp được áp dụng từ lâu trong dân gian. Cụ thể như sau:

3.1 Lá khôi chữa trào ngược dạ dày

• Nguyên liệu: 20g lá khôi tía.
• Cách dùng: Lấy nguyên liệu đã chuẩn bị sắc với nước uống hàng ngày để chữa chứng trào ngược dạ dày.

Uống nước lá khôi tía chữa bệnh liên quan đến dạ dày

3.2 Lá khôi chữa viêm loét dạ dày

• Nguyên liệu: 16g khổ sâm, 8g uất kim, 8g hương phụ, 20g lá khôi tía, 8g hậu phác, 20g bồ công anh, 16g cam thảo nam.
• Cách dùng: Đem các vị thuốc trên sắc uống như trà, dùng 1 thang/ngày.

3.3 Lá khôi chữa đau dạ dày

• Nguyên liệu: 25g lá khôi tía, 15g ô tặc cốt, 20g thảo quyết minh, 20g mẫu lê.
• Cách dùng: Đem các nguyên liệu sao vàng rồi tán thành bột mịn. Sau đó pha với nước sôi để nguội, mỗi lần 1 thìa cà phê, ngày 3 đến 4 lần.

IV. Lưu ý khi dùng cây lá khôi

Khi sử dụng cây lá khôi (Ardisia silvestris) để điều trị các vấn đề sức khỏe hoặc làm thực phẩm, cần lưu ý các điều sau để đảm bảo an toàn và hiệu quả:

• Chọn mua cây lá khôi từ các nguồn cung cấp đáng tin cậy để đảm bảo chất lượng và an toàn của sản phẩm.
• Tuân thủ liều lượng được hướng dẫn bởi bác sĩ hoặc theo hướng dẫn trên nhãn sản phẩm. Không tự ý tăng hoặc giảm liều lượng mà không có sự hướng dẫn của chuyên gia y tế.
• Theo dõi cẩn thận các dấu hiệu tác dụng phụ khi sử dụng cây lá khôi. Nếu có bất kỳ dấu hiệu không bình thường nào như phát ban, đau bụng hoặc khó thở, ngưng sử dụng và tham khảo ý kiến của bác sĩ ngay lập tức.
• Tránh sử dụng cây lá khôi nếu bạn có tiền sử dị ứng với nó hoặc nếu bạn đang mang thai hoặc cho con bú mà không có sự hướng dẫn của bác sĩ.
• Bảo quản nơi khô ráo, thoáng mát và tránh ánh nắng trực tiếp.

Ngưng sử dụng lá khôi khi có những biểu hiện bất thường

>> Xem thêm: Uống nước gì tốt cho đại tràng? 10 thức uống không nên bỏ qua

V. Một số câu hỏi liên quan về lá khôi

Bên cạnh đặc điểm, tác dụng và cách dùng lá khôi, thì còn một số câu hỏi khác bạn có thể tham khảo như:

5.1 Lá khôi có ăn sống được không?

Câu trả lời là KHÔNG. Lá khôi không phải là loại cây thực phẩm thông thường và thường không được sử dụng làm thực phẩm. Mặc dù lá của cây này được biết đến là không độc hại, nhưng cũng không phải là loại thực phẩm chính. Bác sĩ thường kê đơn là dùng lá khôi khô để dùng sắc uống, với trường hợp đau cấp tính cần sắc đặc để cho hiệu quả nhanh hơn.

Lá khôi không nên ăn sống

5.2 Uống lá khôi nhiều có tốt không?

Lá khôi có rất nhiều tác dụng với sức khỏe, nhưng hiệu quả và an toàn của nó chưa được chứng minh rõ ràng thông qua nghiên cứu y khoa, thường chỉ được truyền miệng trong dân gian. 

Uống lá khôi nhiều có thể gây ra các tác dụng phụ không mong muốn. Các tác dụng phụ có thể bao gồm đau bụng, tiêu chảy, buồn nôn và thậm chí có thể gây nguy hiểm đối với sức khỏe.

Tóm lại, trước khi bắt đầu sử dụng cây lá khôi để điều trị bất kỳ vấn đề sức khỏe nào, đặc biệt là các vấn đề nghiêm trọng như dạ dày, bạn nên thảo luận với bác sĩ hoặc chuyên gia y tế. Họ có thể cung cấp thông tin và hướng dẫn cụ thể dựa trên tình trạng sức khỏe của bạn.

||Tham khảo bài viết khác:

• Bạch phục linh là cây gì? Đặc điểm, hình ảnh, chữa bệnh gì?
• Cây rẻ quạt - Vị thuốc thanh nhiệt, giải độc, tiêu đờm, trị ho
• Cây mộc tặc là cây gì? Đặc điểm, hình ảnh, chữa bệnh gì?