Tục đoạn - Vị thuốc bổ can thận, mạnh gân xương

Tục đoạn dù là loại cây mọc hoang, nhưng lại chứa nhiều thành phần hoạt chất đa dạng nên nó thường được sử dụng làm vị thuốc. Vị thuốc này xuất hiện phổ biến trong các bài thuốc bổ can ích thận, chữa đau nhức xương khớp, động thai,...

Tục đoạn - Dược liệu quý với nhiều công dụng trị bệnh

Cây tục đoạn là cây gì?

Trong cuốn bản thảo cương mục, tục đoạn được ghi chép rõ ràng về cách đặt tên theo tác dụng của vị thuốc. Tục có nghĩa là nối liền, làm cho nối tiếp lại; đoạn nghĩa là từng đoạn đã tách rời nhau. Vì vậy, tục đoạn có nghĩa là nối liền những đoạn đứt với nhau, giúp làm lành và phục hồi tổn thương.

• Tên tiếng Việt: Tục đoạn, oa thái, sơn cân thái, đầu vù (Hmong), rễ thái, sâm nam
• Tên khoa học: Dipsacus japonicus Miq.
• Họ: Dipsacaceae (Tục đoạn)
• Chi (genus): Dipsacus
   

Đặc điểm tục đoạn

• Là cây thân thảo, cao từ 1.5 - 2m, thân có 6 cạnh trên cạnh có một hàng gai thưa, càng lên trên càng mau dần, gai quặp trở xuống.
• Lá mọc đối, không có cuống, be ôm lấy cành, thân. Lá non có răng cưa dài, phiến lá nhỏ, thuôn dài và có đầu nhọn. Gân lá cách, trên đường gân của mặt dưới có một hàng gai nhỏ cứng, càng lên đầu lá lại càng mềm dần. Lá già có phiến lá xẻ sâu, răng cưa mau hơn lá non, phiến lá xẻ cách từ 3 - 9 thùy, gân lá có gai nhỏ như lá non. 
• Cụm hoa hình cầu hoặc hình trứng, cành mang hoa dài 10 - 20cm, 6 cạnh có lông cứng, càng lên trên càng mau dần. Riêng hoa màu trắng có lá bắc dài 1 - 2cm.
• Quả bế có 4 cạnh, màu xám trắng còn đài sót lại dài từ 5 - 6mm.

Hình ảnh cây tục đoạn

Phân bố, thu hái

• Phân bố: Tục đoạn mọc hoang tại nhiều tỉnh như Lào Cai, Sơn La, Hà Giang cùng những vùng núi cao mát mẻ hoặc trên nương rẫy có bóng cây râm mát.
• Thu hái: Vào mùa đông tháng 11, 12, đào lấy rễ già rửa sạch đất cát cắt bỏ phần trên cổ rễ và rễ con phơi trong râm hoặc sấy nhẹ cho khô.

Thành phần hóa học của cây tục đoạn

Tục đoạn là một trong những vị thuốc được sử dụng để điều trị những bệnh lý nội khoa cơ xương khớp hay một số bệnh lý ngoại cơ xương khớp cũng được lấy kê đơn trong thang thuốc.. Bởi dược liệu này có chứa các thành phần sau: 

Tục đoạn chứa nhiều hoạt chất tốt cho xương khớp

• Tinh dầu
• Tanin
• Saponin
• Daucosterol
• 0x-sitosterol
• Sucrose,....

Trong đó, những thành phần này được sử dụng khá phổ biến trong y học. 

Tục đoạn có tác dụng gì?

Trong Y học cổ truyền, tục đoạn là vị thuốc có tác dụng bổ cho can thận hư nhược giúp công năng tạng phủ được phát huy tối đa. Đồng thời, nó còn lập lại cân bằng âm dương trong cơ thể, điều hòa khí huyết, bệnh tật bất an.

Can chủ cân, thận chủ cốt, vì vậy các bệnh lý cơ xương khớp nội khoa có mối quan hệ mật thiết với can thận trong Y học cổ truyền. Do vậy, dược liệu này thường được sử dụng lâm sàng cho một số bệnh lý cơ xương khớp sau:

Tục đoạn - Dược liệu quý cho người mắc bệnh xương khớp

Bổ can thận, mạnh gân xương

Với người cao tuổi, thiên khí hư suy, bệnh xương khớp lâu năm, không mắc bệnh lý dạ dày thì có thể sử dụng bài Độc hoạt tang ký sinh gia thêm cốt toái, thỏ ti tử, ngũ gia bì, tục đoạn. Bởi loại dược liệu này có tác dụng nuôi dưỡng cốt nhục, gân xương, vinh nhuận gân xương chắc khỏe hơn.

Hỗ trợ giảm đau, nhức mỏi

Phong thấp xâm nhập vào cơ thể gây nhức mỏi, đau ở vùng cơ xương khớp và gây ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống của người bệnh. Trong khi đó, tục đoạn lại có tính ấm, khu phong trừ thấp, loại trừ phong thấp ra khỏi cơ thể giúp thoái bệnh nhanh chóng. Ngoài ra, nó còn có tác dụng chỉ thống, hỗ trợ giảm đau khi thời tiết thay đổi đột ngột, mưa lạnh kéo dài hoặc mưa nồm ẩm ướt,...

Hỗ trợ làm liền vết thương trong chấn thương gãy xương

Ngoài tác dụng với bệnh cơ xương khớp nội khoa, tục đoạn còn có tác dụng với những chấn thương gãy xương. Bởi dược liệu này có vị cay, tính ấm giúp làm thông huyết mạch, trừ ứ huyết, nối liền gân xương. Vì vậy, nó cũng là loại dược liệu thường dùng trong ngoại khoa Y học cổ truyền. 

Bài thuốc sử dụng vị thuốc tục đoạn

Bài thuốc sử dụng vị thuốc tục đoạn

Bài thuốc trị đau lưng và chân, chân gối mỏi, gân cốt co cứng

• Dược liệu: Tỳ giải, tục đoạn, ngưu tất sao, mộc qua, đỗ trọng mỗi loại 80g
• Nghiền tất cả các dược liệu trên thành bột mịn, luyện mật làm hoàn. Mỗi viên 10g, ngày uống 2 - 3 lần, mỗi lần uống 1 viên với nước ấm.

Trị đau lưng gối, chân tay đau sưng, gãy xương kín, bong gân

• Dược liệu: Tiếp cốt tán, chích nhũ hương, chích một dược, đồng tự nhiên, thổ miết trùng, huyết kiệt, tục đoạn, đương quy, cốt toái bổ, hồng hoa mỗi loại 12g; mộc hương 8g
• Đem tất cả các dược liệu trên tán thành bột mịn, mỗi lần uống 12g, ngày 2 - 3 lần uống với nước sôi nguội hoặc hòa với dấm rượu đắp ngoài.

Băng lậu, khí hư, bạch đới, động thai

• Dược liệu: Đương quy, tục đoạn, long cốt, hoàng kỳ, xích thạch chỉ, địa du mỗi loại 12g; thục địa 16g; ngãi diệp, xuyên khung mỗi loại 6g
• Đem tất cả các dược liệu trên tán thành bột mịn, mỗi lần uống 8g, ngày uống 2 lần. 

Chữa động thai

• Dược liệu: Tục đoạn tẩm rượu 80g; đỗ trọng (tẩm nước gừng sao cho đứt tơ) 80g. 
• Đem hai dược liệu trên tán nhỏ trộn với thịt táo tàu (đại táo) viên bằng hạt ngô, ngày uống 30 viên với nước cơm. 

Lưu ý khi sử dụng tục đoạn

Dù tục đoạn có nhiều tác dụng với sức khỏe, tuy nhiên khi sử dụng dược liệu này cần lưu ý một số điều sau:

Lưu ý khi sử dụng tục đoạn

• Người có chứng âm hư hỏa thịnh tuyệt đối không được sử dụng dược liệu này với bất kỳ mục đích nào. 
• Tùy từng cơ địa mỗi người mà tác dụng chữa bệnh của dược liệu sẽ khác nhau. Vì vậy, không nên quá phụ thuộc và lạm dụng tục đoạn.
• Dược liệu ở dạng khô dễ ẩm mốc, vì vậy bạn cần bảo quản ở nơi khô ráo, thoáng mát. Tránh sử dụng dược liệu đã ẩm mốc bởi nó có thể ảnh hưởng tới sức khỏe.
• Để biết được chính xác liều lượng cũng như cách dùng, người dùng nên tham khảo ý kiến của thầy thuốc trước khi sử dụng để đạt được hiệu quả cao nhất. 

Tục đoạn là dược liệu mang lại nhiều tác dụng đối với sức khỏe, đặc biệt trong việc hỗ trợ điều trị các bệnh lý về xương khớp. Đây là phương pháp giúp lưu thông khí huyết và tăng lượng máu đến các vùng bị đau, giảm đau, chống viêm và nuôi dưỡng cơ xương khớp.

Xem thêm:

• Cây xá xị là cây gì? Đặc điểm, hình ảnh, chữa bệnh gì?
• Cây cọ lùn và những công dụng bất ngờ bạn chưa biết
• Đậu đen có tác dụng gì? 10 công dụng cực tốt đối với sức khỏe
• Cây hoa hiên có tác dụng gì? Các bài thuốc hiệu quả theo Đông y